kendisine okuyor, ben de Muhammed b. al-Husayn al-Iskâf ile birlikte 494 ünMuharreminde dinliyordum."Metni, İbn aş -şayrafi'den naklen alan ve P. K. S. 5, 1 (5, 1) de "bizebildirdi" diyen ki şi, Mavhâb b. al-Cevâliki'dir. (bak P. K. Önsöz S. 28, 5 veP. K. S. 5, not 1).Esasen Yâkât'un "Coğrafya Lügat ı"ndaki İbn al-Kalbi'den özetlemeleriniWellhausen'in mükemmel eseri olan (Beste der Arabischen Heidentums)"Arap Putçulu ğunun Kal ınt ılar ı"run ilk mısmına borçluyuz. (2. bask ı 1897Berlin)Pullar Kitaldnın tertibi, elbette, eksiksiz olan orijinalinin bulunmas ındansonra, do ğru olarak gözden geçirilebilirdi. Kitap iki bölüme ayr ıl ıyor,5 (5). sayfada, eserin ravilerinin zinciri ile ba şlıyor. 6,5 (5, 13). sayfada, putlaratapmanın doğu şu ile ilgili bir giri ş var; sonra birer birer putlar anlat ılıyor.Arap putlar ının bu ıst ılahlar dizisi gerçekten canl ı tasvir edilmi ştir ve eskiArap şairlerinin m ısralar ı ile Kur'an ayetlerine dayand ır ılmıştır.47,5 (30, 7). sayfada, Putlar Kitab ının ikinci k ısm ında, konunun yenibir sunulu şu bulunuyor. 5 (5). sayfan ın uzun raviler zinciri, burada sadece,İbn `Ulayl al-`21nazi (al-Cavhari'ye rivayet eden) ve b. a ş -Şabbah'tanibaret. Bu k ısa raviler zinciri, birinci k ısımda geçen putlar hakk ında yenirivayetler getiren daha küçük bölümleri içine al ıyor. Bu ikinci bölümde S.50 ve devam ında (32, 3 ve. dev.). putatap ıc ılığın doğu şu, birinci k ıs ımdaS. 6 (5,13 ve dev.) oldu ğundan tamamen ba şka bir şekilde sunulmu ştur (Eseriniki k ıs ıml ılığı hakk ında kar ş . Nyberg S. 353 ve dev.)Putlar Kitab ının 33,9 ve 10 (22, 3 - 4). sayfalar ında, sanam ve vaşan' ın,53, 11 ve 12 (33, 20-21). sayfalardakinden bamba şka şekilde bir aç ıklamas ıbulunuyor.Böylece İbn al-Kalbi, konusunu ça ğın ın adetine uyarak tamamen sistematikbir şekilde sunmaya dikkat etmi ş tir.Kitaba, Zaldnin yazmas ına göre 63. sayfada, al-ya'bâb ve Bâcar isimliiki putu daha sokan bir ilâve yap ılmış .Daha sonraki bir ilâvede (P. K. S. 107 ve dev.) Zaki Paşa, ba şka arapçaeserlerde geçen putlar ı ve tap ınaklar ı sayıyıor.Kitab ın her iki k ısmında da putçulu ğun ba şlang ıc ı hakk ında birbirindenfarkl ı olan iki rivayet, ' Amr b. Luhayy'm Putçulu ğu Arabistana soktu ğumeselesinde birle şmişlerdir; bak: P. K. S. 8, 17,6 ve dev.); 13, 6 ve dev.(9, 18)- S. 54, 6 ve dev. (34. 6); 58, 5 ve dev. (36, 16 ve dev.)20
Krehl'de, S. 27 ve dev. eskiça ğlar ın tarihini sadece sathi ve özet olarakanlatan Arap yazarlar ının, garip bir şekilde, `Amr b. L ıdıayy' ın, İbrahim'ineski dinini (yani Bir Allaha tap ışı), putçulu ğu Arabistana sokmak suretiylede ğiştirmi ş olduğunda birle ştiklerini yaz ıyor (kar ş : Abulfeda, Histor. anteislam. S.136; Hamza İsfaheini I, S. 142; İbn Durayd S. 276; Şahrastâni S.430; İbn Haiti/din Nr. 557). Amr b. Luttayy' ın sebep olduğu bu Bir Allahatap ışın değiştirilmesini Hamza İsfehani, o kadar önemli ve tesirli say ıyor ki,onun vukubulduğu yılı, Araplar ın islâmdan öncesi tarihlerinin dönüm noktası sayıyor. Amr b. Luhayy', Hz. Peygamberin bir sözünden ötürü [Krehl,bu sözü tahmin ediyor: "`Amr b. Lultayy'l cehennemde, barsaklarm ı cehennemalevinde sürür gördüm"; bak. İbn Histim 50, 18, 51, 4, 442, 13 ve P.K. S. 58, 6 (37, 4)] puta tapanlar ın örne ği sayıl ıyor ve böylece, Arabistanaputyap ıcılığının girmesine sebep olan ki şi de o oluyor.Putlar Kitabı, en eski dini münasebetleri aç ığa ç ıkar ıyor. Eski ibadetşekilleri hakk ında çe şit çe şit efsaneler ve rivayetler sunuyor. Eski Arap şiirindenmısralar çok esasl ı bir şekilde bütünü destekliyorlar ve dinin bubasamağının Arap Putçulu ğunun pek çok eski, karakteristik şekiller gösterenilkel adetlerinden bir tabloyu önümüze seriyorlar.Pullar Kitabı'mn tercümesi, sadece arabistler için de ğil bilhassa arapçayıhiç okuyamayan veya ancak güçlükle okuyabilen dinler tarihçileri içinde (onlar için notlar k ısmı da çok önemlidir) ilgi çekici olacakt ır. Kitap, önceeksiksiz bir tercümeye vesile olmaktad ır, sonra onun yard ımıyla Wellhausen'in "Reste der arabischen Heidentums" kitab ındaki tercümeler de düzeltilebilecektir,çünkü kitap, Wellhausen'in dayanmakla yetinmi ş olduğu, Yii-Idıt'un, birçok yerlerinde memnuniyet verici olmayan Wüstenfeld baskısmınmetninden daha isabetli müteaddit bölümler getiriyor. Daha çok Kitab al-A şnâmdaki mısralarla me şgul olan Fr. M. M. S. Marmarci, nin değerli makaleside "O. P., Les dieux du paganisme arabe (Revue biblique XXXV, 1926)",kitab ımız ın tercümesini lüzumsuz k ılmaz.İbn al-Kalbi'nin Putlar Kitab ı, dinler tarihi bakımmdan çok de ğerlidir;Nyberg hakl ı olarak, S. 366, onun, "din de ğişimi probleminde çok önemliyeri oldu ğuna" i şaret ediyor. Kitab, Arap Putçulu ğu hakkında yeganeeski Arap monografisidir ve onun güzel bir tablosunu gözümüzün önündecanland ır ıyor.R. Klinge-Rosenberger21
- Page 1: ANKARA ÜNIVERSITESI İ L İ HIYAT
- Page 4 and 5: IÇINDEKILERSayfaÖnsöz 5Kaynaklar
- Page 6 and 7: KAYNAKLARIN LISTESI1. 'Abid b. al-A
- Page 8 and 9: 35 . Grether, Osk.: Name und Wort G
- Page 10 and 11: KISALTMALARP. K. : Putlar Kitab ı
- Page 12 and 13: İbn al-Kalbe sonra, şöhretini ge
- Page 14 and 15: Levi della Vida, Leiden 1928 ba şl
- Page 16 and 17: Fakat, İbn İsbals'tan yakla şık
- Page 20 and 21: TERCÜMEİbn al-KalbiPUTLAR K İTAB
- Page 22 and 23: Ba ğışlayan, Esirgeyen Allah ın
- Page 24 and 25: Sonra a ğır bir hastal ığa tutu
- Page 26 and 27: Hiçbir kabile Manat'a Avs ve Hazra
- Page 28 and 29: . 'Ukaba'nın. oğluna, "Taym al-La
- Page 30 and 31: 'Uzzıl'ınn bekçileri, Bant't S
- Page 32 and 33: Abâ'l-Munzir dedi ki: Kuray şlile
- Page 34 and 35: Ve onun istemedi ği şekilde 'Abd
- Page 36 and 37: Ta şlar ının ve putlar ının ya
- Page 38 and 39: Azd soyundan al-Wıris b. Ya şkur
- Page 40 and 41: Al- Faztiri 310 (Kuray ş uygunsuz
- Page 42 and 43: Abraha al-A şram, 334 Şan'ii'da 3
- Page 44 and 45: Abâ 'Ali al-'Anazi bize anlatt ı,
- Page 46 and 47: aylı diye and ırd ı. Annesi ona
- Page 48 and 49: şumun devesini b ırak!" "O art ı
- Page 50 and 51: "Zaki Kütüphanesinin" nüshas ın
- Page 52 and 53: 15 İ bn 'Ulayl öl. H. 290 - Bak.
- Page 54 and 55: 33 Vukûf, "durmak, mola vermek" de
- Page 56 and 57: mi XVIII, 220; Lane sub vocibus as-
- Page 58 and 59: Ya ğ ü ş u için kar ş. Yakilt
- Page 60 and 61: Iki haham bunun için Tubbâ'ya ş
- Page 62 and 63: turmu ş olmalarından almahlar.-Ka
- Page 64 and 65: sizin için de ğil!" diye ba ğır
- Page 66 and 67: 148 Lammens S. 81, not 4, rabb bayt
- Page 68 and 69:
179 Kar ş. Smith S. 133.Araplar, N
- Page 70 and 71:
Zemzem, Ismail'in kuyusu diye de ad
- Page 72 and 73:
223 P.K. S. 32, not 1 e göre, as-
- Page 74 and 75:
ınuel 23,6 da, Abiatar, Ahimelek'i
- Page 76 and 77:
Al- ak ş ar' ın küçültme ismi
- Page 78 and 79:
Ona ve Allaha hayvanlar ından ve m
- Page 80 and 81:
339 Kar ş. Sure 9,36 ve 37: "Gök
- Page 82 and 83:
IÇ.âmfts'a dayanarak, Zaki yazmas
- Page 84 and 85:
Kar ş. Nöldeke, Z. D. M. G. 41, S
- Page 86 and 87:
429 P.K. S. 60, not 1 e göre, an-n
- Page 88 and 89:
INDEKSAbbasi, 13Abbasiler, 13, 16,
- Page 90 and 91:
Batn ı Nahla, 34, 35, 45, 50al-Bay
- Page 92 and 93:
İsmailoğullar ı, 27, 28İstanbul
- Page 94 and 95:
Sas- Sa'ada Matb, 18Saba, 51as- Sac
- Page 96 and 97:
▪Lit;;CJJ ■•k:LJ%:,,jI• L4(
- Page 98 and 99:
'J ı ğsx,, °J5 f ,:4.: J ı; J
- Page 100 and 101:
5. 9 W 95 o o. o 9cY)::;„*.a, Ij}
- Page 102 and 103:
••• t „e .Lsr4- j 4-4c- j A
- Page 104 and 105:
. j »L; 4J-!cc4; ıi c.)1,9- 14 J.
- Page 106 and 107:
9.9 , „,j ı_ ıc **•.3C...p z.
- Page 108 and 109:
• 5'-u ' 335 , 5.-ı11 tr vI9Ja11
- Page 110 and 111:
▪r.;cs:JI: J, ,m, L 4.3. -! J I:J
- Page 112 and 113:
c„;1.(j 4;U•_ -c.ı ls".3 -jp Z
- Page 114 and 115:
)Tj :G CyT L5 J.51' .«- o ,.lr. Lr
- Page 116 and 117:
juLl; J.,;! J11 J-İ5kP L51. ! jj..
- Page 118 and 119:
5LJI a.i .-(.5:JIji ?: .1„%"-ı",
- Page 120 and 121:
LS5): JA Ltb* -,:.>301•fiJift;■
- Page 122 and 123:
eA\
- Page 124 and 125:
4:11 ;IP c J ı.;J JLJ.(.) İğt .
- Page 126 and 127:
R.C.'"1 (ii G 1G 4 cj I .» Al43 1c
- Page 128 and 129:
G sk,..A.C3 1 LL c %LAL- tAkkies.L;
- Page 130 and 131:
-tS 5;: Jt;‘ ) .c».1.: Jt; c t -
- Page 133 and 134:
A t ;.?' 1 .4-^". ‘:-' 1 6-11 :ta