AramızdanAyrılanlar

Sayfa 337
sahipleri olan bu bilim insanları 33-53 yıl önceki çalışmalarının bilim ve teknolojiye olan etki
ve katkıları iyice ortaya çıktıktan sonra ödüllendirildiler 5 .
Abrikosov’un 1950’lerden gelen ve tip II süperiletkenliğini açıklayabilen makalelerine
son on yıl boyunca yapılan çalışmalarda sayısız atıf yapıldı. Abrikosov’un tezini dayandırdığı
teori 1950’lerin başlarında Ginzburg ve Landau tarafından formülleştirilmişti (Landau başka
bir çalışması dolayısıyla 1962 Nobel Fizik Ödülünü kazanmıştır). Bu teori o zaman da bilinmekte
olan süperiletkenliği ve süperiletkenlerdeki kritik manyetik alanı açıklayabilmek için
tasarlanmıştı. Süperiletkenlik hakkındaki bilgiler devrim sayılan uygulamalara yol açtı.
Süperiletkenlik özelliği gösteren yeni bileşikler keşfedildi. Son bir kaç on yıl boyunca yüksek
sıcaklıklarda süperiletkenlik gösteren çok sayıda malzeme geliştirildi ve bunlar süper iletken
mıknatıslar gibi son derece önemli teknolojik gelişmelere yol açtı.Yüksek sıcaklık
süperiletkenlerin tümü Abrikosov’un teziyle açıklanabilen tip-II süperiletkenliğe sahipti.
Diğer taraftan 4 He ün süperakışkanlık özelliği diğerlerinden çok önce 1930 ların
sonunda Pyotr Kapitsa tarafından keşfedilmişti. Olayın fiziksel açıklaması hemen arkasından
genç teorisyen Lev Landau tarafından yapıldı. Yaklaşık 32 yıl önceki bu çalışması nedeniyle
Landau’ya 1962 Nobel Fizik Ödülü verildi. Kapitsa’ya ise Nobel Fizik Ödülü ancak 48 yıl sonra
1978 de verildi.
3 He izotopunun süperakışkan hale geçişi ise ancak 1970’ lerin başlarında David Lee,
Douglas Osheroff ve Robert Richardson tarafından keşfedilmiş ve üçlüye 26 yıl sonra 1996
Nobel Fizik Ödülü verilmişti.
Yeni süperakışkanın özelliklerinin açıklanmasında başarı sağlayan ilk teorisyen 1970
lerde İngiltere Sussex Üniversitesinde çalışan Anthony Leggett olmuştu. Leggett 2003 Nobel
Fizik Ödülüne ancak teorisinin deneycilere, sonuçlarını sistematik bir şekilde
açıklayabilecekleri bir çerçeve sağladığı anlaşıldıktan ve 3 He deki süperakışkanlık için formule
ettiği teorisinin parçacık fiziği ve kozmoloji gibi fiziğin diğer alanlarında da yararlı olduğu
görüldükten sonra ortak olabildi 5 .
ODTÜ Fizik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cengiz Yalçın’ nın kaleminden de İnönü’ nün bilim
insanı kimliği ve diğer bilimsel çalışmalarını öğrenelim: “Sayın İnönü’ yü sadece bilimsel
başarıları ile değerlendirmek ve genç kuşaklara örnek göstermek, sanırım ülkemizin yetiştirdiği
bu çok yönlü ilginç insana haksızlık olur. Anılarını kendisine özgü üslubu ile anlatan usta bir
yazar; siyaseti polemik değil bilgi ve güvenilirlik üstüne kuran, hizmet etmeyi popülist olmağa
yeğleyen bir siyaset adamı; her türlü kültürel etkinliğin destekleyicisi ve izleyicisi bir
entellektüel; yüzünden hiç eksik olmayan tebessümü ile çevresine sevgi, saygı ile yaklaşan
bulunmaz bir dosttur Erdal Hoca. Onu tanımak, öğrencisi olmak, ondan bir şeyler öğrenmek,
yakın çevresinde bulunmak, bilimsel, sosyal. kültürel ve siyasal konuları tartışmak başlı başına
bir keyiftir.
Sevgili hocayı 1956-1957 ders yılında, Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Fizik Bölümü’
nde
verdiği klasik mekanik derslerinde, bir öğrenci olarak tanıdım.
İkinci Dünya savaşının talihsiz Hiroşima soykırımı ile sonuçlanmasından rahatsız olan ABD
yönetimi Dünya kamu oyuna kendisini bir miktar bağışlatmak amacıyla ‘barış için atom’ adlı
bir programı uygulamaya koymuştu.Programın amacı,Dünyanın çeşitli ülkelerinden bilim
Aramızdan Ayrılanlar
Türk Fizik Derneği