Specyfika świętości małżonków w świetle "Gaudium et spes"

42
KS. STANISŁAW MUSIAŁ
1. Wspólnota małżeńska
Daleko posunięty proces laicyzacji życia w ogóle, charakteryzujący
świat współczesny, ogarnął swoim zasięgiem również instytucję małżeńsko-rodzinną.
Małżeństwo na skutek propagandy, prowadzonej świadomie
i systematycznie przez zwolenników moralności świeckiej, zostało
pozbawione aureoli religijnej i przyporządkow-ane wyłącznie sferze społeczno-państwowe
j 71 .
Wydaje się, że oficjalna nauka Kościoła o wielkiej godności i świętości
wspólnoty małżeńskiej nie dość skutecznie wpływała na świadomość
wiernych, aby mogli się oni zdecydowanie przeciwstawiać tendencjom
laicystycznym.
Akcentowanie wzniosłego ideału życia w dziewictwie, w stanie zakonnym
lub kapłańskim, nie znajdowało odpowiedników w nauce o życiu
małżeńsko-rodzinnym. W liturgicznych tekstach mszalnych nie posiadamy
do dnia dzisiejszego formularza tzw. „wspólnego" o świętej małżonce
lub świętym małżonku; w wypadku, gdy w kalendarzu liturgicznym
pojawia się imię świętej, która żyła w stanie małżeńskim, kapłan
odmawia brewiarz z commune non virginum. Ponadto, o ile kapłaństwo
i stan monastyczny określane bywały jako „powołanie", małżeństwu do
Vaticanum II nigdy oficjalnie nie przypisywano tego terminu 72 .
Podręcznikowe ujęcia nauki o. małżeństwie, a w konsekwencji nauczanie
duszpasterskie, nie podkreślały w sposób dostateczny sakralnej strony
wspólnoty małżeńsko-rodzinnej, ograniczając się prawie wyłącznie
do płaszczyzny czysto moralnej 73 .
Bezpośrednią konsekwencją moralizmu małżeńskiego było często fałszywe
pojmowanie ideału świętości małżeńskiej oraz wskazywanie niewłaściwej
drogi realizacji świętości etycznej w ramach życia małżeńskiego.
Usiłowano przystosować model świętości stanu kapłańskiego czy
zakonnego do stanu małżeńskiego, sądząc, iż świętość małżonka jest tym
doskonalsza, im bardziej styl jego życia zbliżony zostanie do stylu życia
zakonnika lub celibatariusza 74 . Pewnym wytłumaczeniem tego rodzaju
71 Por. J. Lacroix, Hat die Familie versagt?, Offenburg 1952, 27; do powstania
zeświecczałego poglądu na małżeństwo przyczyniła się w dużym stopniu Reformacja
XVT wieku, zwłaszcza zanegowanie przez M. Lutra sakramentalności małżeństwa („małżeństwo
jest czysto świecką sprawą") oraz pesymizm Reformatora w stosunku do sfery
seksualnej człowieka; por. B. H ä r i n g, Nauka Chrystusa. Teologia moralna, t. V,
(Małżeństwo w dobie obecnej), Poznań 1966, 131.
72 Nawet encyklika Piusa XI — Casti connubii nie określa małżeństwa jako „powołanie",
chociaż zawiera wszystkie elementy składające się na to pojęcie. Charakterystyczne
jest, że Konferencja Episkopatu Kościoła Anglikańskiego w Lambeth z roku
1930, która, jak się uważa, bezpośrednio spowodowała wydanie encykliki Casti connubii,
nazywa już małżeństwo „wielkim i świętym powołaniem"; por. J. C. Ford,
G. Kelly, Contemporary Moral Theology, t. II (Marriage Questions), Cork 1963,
149 i 157 n; por. także: G. Teichtweier, Das ständige Anliegen der beglückten
und verantwortungsbewusste Ehe. Moraltheologische und pastorale Überlegungen, TpQ
112 (1964)113.
73 Por. N. R o c h o 11, Die Ehe als geweihtes Leben, Dülmen 1936, 18: „...Vertreter
der Theologie oft genug ihre Aufgabe im gutem Glauben darin begrenzt sehen, die
sittlichen Pflichten der Verehelichten in allen Hinsichten ... geltend zu machen, ohne
aber die eigentlich religiöse Wesensart der Ehe näher auszuführen".
74 Por. J. de la Bedoyere, Die Würde des Laien, Ölten 1956, 61 n: „Leider hat
jahrhundertelang der fast unangefochtene Einfluss klerikaler und insbesondere mönchischer
Gesinnung die Ansicht begünstigt, der Laie sei Gott um so näher, je mehr er
sich dem klösterlichen und zölibatären Leben annähere".