Specyfika świętości małżonków w świetle "Gaudium et spes"

44
KS. STANISŁAW MUSIAŁ
głębokiej treści życiowej wspólnoty małżeńskiej 80 . W pierwszym rzędzie
bardzo ubogim treściowo było określanie małżeństwa mianem ,,kontraktu",
ra mocy którego para małżeńska przejmowała wzajemnie specyficzne
prawa. Drugim mankamentem było to, co można określić jako
„biologizm" małżeński, uwydatniony hierarchicznym uszeregowaniem celów
małżeńskich i nazwaniem prokreacji „pierwszorzędnym" celem małżeństwa
81 . Wreszcie zapoznanie natury aktu małżeńskiego nie pozwalało
ra dostateczne wyeksponowanie znaczenia pożycia małżeńskiego dla
osobowego pogłębienia wspólnoty małżonków 82 , dopatrując się w nim
raczej i przede wszystkim „uśmierzania namiętności", a nie wyrazu
osobowej miłości małżeńskiej.
W ostatecznym rezultacie uważano małżeństwo głównie za instytucję
przeznaczoną dla rodzenia i wychowywania potomstwa, pozostawiając
w cieniu aspekt interpersonalny wspólnoty małżeńskiej* 3 , co z kolei nie
pozwalało dostrzec możliwości przeżycia jej jako szkoły wzajemnego
udoskonalania i drogi do osobistej świętości.
Sobór Watykański II ujmuje rzeczywostość małżeńską bardziej
wszechstronnie i personalistycznie. Aby w przyszłości odpadło kojarzenie
zawierania małżeństwa z czynnością kupna i sprzedaży S4 , co nasuwał
prawniczy termin „kontrakt" 85 , dokumenty soborowe nie posłużyły
się ani razu tym określeniem. Jego miejsce zastąpiło biblijne określenie
„przymierze" małżeńskie 86 .
81 Por. P. de Locht, Liebe und Ehe im Lichte Gottes. Eine Selbstbesinnung für
Eheleute, Luzern-München 1963, 50.
82 Por. G. Teichtweier, Das bleibende Fundament und die Situationsbedingtheit
der christlichen Sittenlehre, w: Wort in Welt. Studien zur Theologie der Verkündigung.
Festgabe für Viktor Schurr, wyd. K. Rahner i B. Häring, Frankfurt a. M. 1968,
362: „Entsprechend der neuen gesicherten Erkenntnisse über die Natur der menschlichen
Geschlechtlichkeit schreiben wir ihr auch nicht mehr bloss eine biologische Zeugungsfunktion
zu, sondern zugleich immer auch eine personale Vertiefung des Gattenverhältnisses".
83 Por. J. Pohle, M. Gierens, Lehrbuch der Dogmatik, t. III, wyd. 9, Paderborn
1937, 590: „Jede wahre Ehe ist eine Verbindung zwischen Mann und Weib, und zwar
zunächst eine leibliche Geschlechtsgemeinschaft (maritaiis coniunctio) zum Zwecke der
Erzeugung, Pflege und Erziehung von Nachkommenschaft, da die Ehe schon durch
das Naturgesetz zur Fortpflanzung des Menschengeschlechts bestimmt ist".
84 Rozważając zagadnienie z punktu widzenia historycznego słusznym wydaje się
przypuszczenie, że nazwanie małżeństwa „kontraktem" sięga swoimi korzeniami tej
epoki historycznej, w której o zaistnieniu małżeństwa decydowały rodziny partnerów.
Decyzja zawarcia małżeństwa i styl jej podjęcia nosiły na sobie znamię jakiegoś
swoistego „handlu" swoimi dziećmi: por. B. Häring, Lexikon..., 429: „Geschichtlich
war der „Ehevertrag" oft etwas, das von den beiden Familien ausgehandelt wurde und
nicht selten das eigentliche Wesen des Ehebundes, die Liebesgemeinschaft, verdunkelte".
85 Por. H. Donat, Christliche Ehefibel. Ein kleines Buch für Eheleute, (seria: Die
Hauskirche, t. X), Leipzig 1967, 7: „Vertrag bedeutet für den modernen Menschen eine
Abmachung, über deren Inhalt die Vertragsschliessende selber verfügen können; in
einem Vertrag geht es um Sachen, Dinge und Rechte. Die Ehe ist aber kein Vertrag
in diesem rein juridischen Sinne. Sie ist ein heiliger Bund, dessen wesentlichen Inhalt
Gott selbst festgelegt hat. Es geht in ihm nicht nur um Sachen und Rechte, sondern
um ein einzigartiges Verhältnis.zwischen zwei Personen".
80 Por. GS, nr 48a; podczas obrad soborowych dały się słyszeć głosy, i to dość
liczne, które obstawały przy terminie „kontrakt"; por. B. Häring, Lexikon..., 429:
„Die Einfügung des Wortes contractus (Vertrag) statt foędus (Bund) wurde trotz der
wiederholten, zahlreichen Petitionen und gegen 190 modi von der Kommission entscheiden
abgelehnt".