Specyfika świętości małżonków w świetle "Gaudium et spes"

52
2. Miłość małżeńska
KS. STANISŁAW MUSIAŁ
W małżeństwie działają dwa jak najściślej ze sobą zespolone dynamizmy:
miłość i nowe życie 135 , które równocześnie stanowią dwa podstawowe
wektory świętości moralnej małżonków.
Wydaje się, że w tradycyjnym traktacie De maLrimonio nii akcentowano
głównie, jeśli nie wyłącznie, dynamizm nowego życia oraz jego znaczenie
w wymiarze społecznynj. W efekcie takiego generalnego nastawienia,
rozpatrywano małżeństwo raczej ,,od zewnątrz" 137 , posługując się przy
tym legalistycznym ujmowaniem jego treści. Nic więc dziwnego, że miłość
małżeńska, której nie da się zamknąć w paragrafach prawniczych,
nie została należycie dowartościowana 138 .
Soborowy traktat o małżeństwie nie skorzystał z dotychczasowych konstrukcji
myślowych oraz zrezygnował z tradycyjnej nomenklatury teologicz
ej 139 i, chociaż nie rozstrzygnął oficjalnie trwającej od kilkudziesięciu
lat dyskusji na temat tzw. ,,rangi celów małżeństwa", faktycznie
odwrócił ich hierarchię 140 eksponując na pierwszy plan miłość małżeńską
141 .
135 por> v. L. Hey len, Die Würde der Ehe 255: „Das Konzil beschränkt sich
also auf das Wesentliche. Es hebt die Liebe und das neue Leben hervor, diese ehrfurchtgebietenden
Dynamismen der Ehe, und verbindet sie mehr, als es sie einender entgegensetzt".
186 Etymologia wyrazu małrimonium wskazuje na akcentowanie aspektu rodzicielskiego
małżeństwa; matrimonium pochodzi od małris munus — służba macierzyńska.
137 Por. T. Bovet, Ehekunde ..., lin: „Es ist wohl so, dass der Mensch zuerst das
auffallende .Äussere" systematisch untersucht hat, während die Dinge, die ihn am unmittelbarsten
und zentralsten berühren, erst später als Gegenstand einer Wissenschaft
wahrgenommen und verarbeitet werden". (Autor podaje tą uwagę w związku z postulowaniem
stworzenia specjalnej dyscypliny naukowej, której przedmiotem materialnym
będzie małżeństwo).
138 Por. E. Sievers — J. David, Vollendung ehelicher Liebe ..., 159: „Von Liebe
ist im ganzen Text des kirchlichen Gesetzbuches nicht die Rede. Das ist für unsere
Ohren abstossend, bei einen Rechtsbuch aber nicht verwunderlich. Die bürgerlichen
Gesetzbücher halten es nicht anders (wenn sie auch an Stelle der leiblichen Akte von
der Lebensgemeinschaft sprechen). Die Liebe lässt sich eben nicht in Paragraphen fassen".
Tendencje jurydyzmu w ujmowaniu małżeństwa dawały o sobie znać jeszcze podczas
obrad soborowych, por. Ph. Delhaye, Odpowiedź Kościoła na niektóre problemy
ludzi współczesnych. Problemy małżeństwa, w: Nowy obraz Kościoła po Soborze Watykańskim
II, wyd. B. Lambert, Warszawa 1968 , 346: „Jesteście w błędzie — rzekł
pewien prałat zwracając się do oponentów. — Miłość nie należy do Istoty małżeństwa,
jakkolwiek — dorzucił łaskawie — jest czymś pożądanym". „Nie obchodzi mnie, czego
pragną narzeczeni" — oświadczył inny mówca. — „Istotne jest tylko to, czego się domaga
natura, a natura żąda potomstwa"; por. także: D. v. Hilde brand, Die Enzyklika
..., 6.
189 Sobór poszedł w tym wypadku za sugestią, którą już w 1935 r. zgłaszał H. Doms,
proponujący zaniechanie używania terminów: finis Primarius i linis secundarius; por.
H. Doms, Vom Sinn..., 94: „Am besten würde es sein, wenn man in Zukunft die Ausdrücke
finis Primarius und secundarius aufgäbe und rein sachlich-deskriptiv etwa von
innerehelich-personalen Zwecken und dem Fortpflanzungszweck spräche und beide vom
Ehesinn unterschiede".
140 Por. E. Sievers — J. David, Vollendung ehelicher Liebe..., 158: „Eine berühmte
Streitfrage in der katholischen Moraltheologie stellt die Rangordnung der
„Zwecke" der Ehe dar. Der neue Konzilstext entscheidet die Frage nicht — dreht aber
faktisch die bisher übliche Reihenfolge einfach um". E. Schillebeeckx, Besinnung
auf das Zweite Vatikanum. Bilanz und Ubersicht. Wien—Freiburg—Basel 1966, 30.
141 Por. B. Häring, Lexikon ..., 434: „Während die ältere Lehre von den „Ehezwe-