Specyfika świętości małżonków w świetle "Gaudium et spes"

46
KS. STANISŁAW MUSIAŁ
na przestrzeni całych pokoleń na opuszczanie rodzinnej wioski i rodzinnego
domu. Bardzo trudno było również o awans do wyższego stanu
czy klasy. Zwyczaje i formy życiowe pozostawały w konsekwencji niezmienione.
Dorastające pokolenie znajdowało w swojej rodzinie poczucie
bezpieczeństwa i pewności. Dzieci przejmowały, bez większego osobistego
wysiłku, styl życia usankcjonowany długoletnią tradycją swoich
rodziców.
Drugą cechą omawianego modelu rodziny była daleko posunięta
autarkia (samowystarczalność) w zakresie zarówno materialnym, jak
i duchowym 94 . Prawie wszystko, co było potrzebne, produkowano we
własnym zakresie. Rodzina była nadto i szkołą dla młodych, i szpitalem
dla chorych, i domem opieki dla starych i niedołężnych; była małym
światem dla siebie 95 .
Wielkie zadania gospodarcze rodziny sprzyjały wielkiej liczbie potomstwa.
Każde nowo narodzone dziecko — to nowe ręce potrzebne do
pracy. Proporcjonalnie do ilości dzieci rosło znaczenie gospodarczo-społeczno-polityczne
rodziny.
Z autarkią wielkiej rodziny rolniczej wiązała się silna pozycja ojca,
który był nie tylko głową rodziny, ale także nauczycielem, kierownikiem
przedsiębiorstwa oraz pracodawcą dla swojej żony i dzieci.
Wszystkie wyżej wymienione czynniki stanowiły o zewnętrznej sile
rodziny patriarchalnej.
Instytucjonalny charakter rodziny typu patriarchalnego został poważnie
zachwiany. Przyczyniły się do tego w pierwszym rzędzie: industrializacja,
liberalizacja polityczno-prawo-społeczna, wzrastający przyrost
ludności oraz rozwój kulturalny współczesnego społeczeństwa, dzięki
rozwojowi środków masowego przekazu.
Socjologowie mówią o wyraźnym przesunięciu się punktu ciężkości
współczesnej wspólnoty małżeńsko-rodzinnej z faktorów zewnętrznych
na tzw. ,,sferę intymną", czyli na walory osobowościowe partnerów, na
personalistyczny związek między mężem i żoną oraz rodzicami i dziećmi
90 . W związku z tym można mówić, w sensie położenia akcentu, o przekształcaniu
się dawnego patriarchalnego ,,małżeństwa rodzinnego" we
współczesne ,-małżeństwo partnerskie" 97 .
Dzisiejsza wspólnota małżeńsko-rodzinna uwolniona została od wielu
funkcji ekonomiczno-socjalnych na rzecz państwa lub organizacji spo-
94 Por. J. Höf! n er, Rettet die Familiel, w: Wahrheit und Zeugnis. Aktuelle Themen
der Gegenwart in theologischer Sicht, wyd. M. Schmaus i A. Läpple, Düsseldorf
1964, 286.
95 Por. J. David, Von der patriarchalischen zur partnerschaftlichen Ehe, Or 29
(1965) 130: „Dieser Familienbetrieb hat bei der unentwickelten Wirtschaft überaus
vielfältige Funktionen. Er ist eine kleine Welt für sich mit einer grossen wirtschaftlichen,
gesellschaftlichen und sogar geistigen Autarkie, Selbstgenügsamkeit".
96 Por. J. David, Die Wandlung..., 14: „Die Soziologen sprechen davon,"dass sich
das Schwergewicht innerhalb der Ehe und Familie von äusseren Faktoren immer mehr
auf die sogenannte „Intimsphäre", auf die persönlichen und seelischen Beziehungen
verlagert habe. ... Damit bekommt das persönliche Verhältnis zwischen Gatte und
Gattin, Eltern und Kindern ein ganz besonderes Gewicht".
97 Por. E. Walter, Das neue Kana..., 10 n: „Man könnte also der Familienehe von
ehedem die Partnerschaftsehe von heute gegenüberstellen. Gewiss sollten das keine
sich ausschliessenden Gegensätze sein, aber die Verlagerung des Schwerpunktes ist
unübersehbar".