Specyfika świętości małżonków w świetle "Gaudium et spes"

SPECYFIKA ŚWIĘTOŚCI MAŁŻONKÓW 65 s
Dotychczasowy opis fenomenu miłości małżeńskiej pozwolił zrozumieć
jej istotę w konfrontacji z miłością bliźniego w ogóle. Wydaje się, iż zestawienie
miłości małżeńskiej z przyjaźnią i koleżeństwem pozwoli jeszcze
lepiej zrozumieć jej specyfikę, a równocześnie wskaże na wielką
przydatność tych dwu form miłości dla wspólnoty małżeńskiej.
Mówiąc bardzo ogólnikowo i wychodząc z obrazu, którym posłużył się
D. von Hildebrand można powiedzieć, że w miłości małżeńskiej stoją mąż
i żona ,,oko w oko" 217 . Szukając analogii dla poglądowego przedstawienia
istoty przyjaźni i koleżeństwa, nasuwa się określenie, że przyjaciele
stoją obok siebie ,,ręka w rękę", a koledzy ,,ramię przy ramieniu". Związani
miłością koleżeńską czy przyjacielską nie zatapiają swojego wzroku
nawzajem w sobie, lecz raczej skierowują go w jednym i tym samym
kierunku. Oznacza to, że właściwym (miłosnym) „tematem" przyjaźni
i koleżeństwa nie jest ,,ja" przyjaciela czy kolegi. Tematem miłości przyjacielskiej
względnie koleżeńskiej jest obiektywne dobro, leżące poza
podmiotami kochającymi, na które skierowują one razem swój wzrok 218 .
Treścią prawdziwej przyjaźni jest „chcieć albo nie chcieć tego samego,,
219 .. Dzięki temu jednak, że przyjaciele i koledzy na ten sam cel patrzą
i to samo dobro miłują, pozostają oni w wewnętrznej więzi, w więzi prawdziwej
miłości. Więź ta jednak nie przebiega bezpośrednio między podmiotami
związanymi przyjaźnią czy koleżeństwem. Wiąże ona ich poprzez
dobro, które wspólnie ukochali. Inaczej mówiąc, przyjaźń i koleżeństwo
stanowią zasadniczo „my", powstałe przez wspólne umiłowanie
jakiegoś dobra. Oczywiście pomiędzy kochającymi się miłością przyjacielską
czy koleżeńską może zaistnieć prawdziwa relacja „ja-ty", u której
podstaw pozostanie jednak zawsze jakieś poza nimi leżące dobro, pełniące
rolę łączącego ich pośrednika 220 .
Wszędzie tam, gdzie ludzie służą jakiemuś dobru, powstaje głęboka
wspólnota, tym szlachetniejsza, im większą przedstawia wartość dobro,
zu führen. Man wird aber ein solches Bemühen nicht als das sittlich oder menschlich
wertvoller oder gesünder bezeichnen dürfen, ganz gleich ob es in sexueller Impotenz,
in bewusster oder unbewusstter Diskriminierung des Geschlechtlichen oder in einem
verstiegenen Spiritualismus begründet ist"; także: H. Doms, Vom Sinn..., lOOn: „Die
Josefsehe ist eine metaphysisch unvollendete Ehe; sie ist vergleichbar dem Besitz eines
herrlich eingerichteten Schlosses, in dem der Besitzer nicht wohnt, durch das er nur
von Zeit zu Zeit geht, um sich im Anschauen an der schönen Einrichtung zu erfreuen.
Dabei ist es natürlich möglich, dass aus besonderen Gründen sittlich-religiös die
Jesefsehe im Einzelfall vollkommener ist als die vollzogene, und dass sie der menschlichen
Gesellschaft mehr leistet. Aber diese Leistungen lägen dann ausserhalb der
spezifischen Auswirkung der Ehe nach aussen"; M. Schmaus, Katholische Dogmatik...,
47In; A. M. Henry, Das Tugendbild der Ehe, Graz—Wien—Köln 1964, 172;
J. M. Reu ss, Eheliche Hingabe und Zeugung, TQT 143 (1963) 467; H. Flatten,
Um eine sogenante Josephsehe, TThQ 71 (1962) 369—379.
217 Por. v. Hildebrand, Metaphysik der Gemeinschaft..., 72n i 85n.
218 Por. K. Wojtyła, Miłość i odpowiedzialność..., 83: „...charakterystyczny dla
koleżeństwa jest moment wspólnoty spowodowany przez pewne czynniki obiektywne".
219 „Idem velle et nolle — vera amicitia".
220 Wydaje się, że św. Tomasz widział prawie wyłącznie wspólnotę małżeńską przez
pryzmat przyjaźni i koleżeństwa. Do takiego wniosku skłania wypowiedź Akwinaty
mówiąca o analogii pomiędzy małżeństwem a kupcami względnie żołnierzami, którzy
decydują się na zrealizowanie jakiegoś handlowego względnie wojskowego przedsięwzięcia.
Tym przedsięwzięciem wspólnie podejmowanym w małżeństwie jest zrodzenie
potomstwa? por. S. Thomas, Supplementum tertiae partis Summae Theologiae, q. 44,
a. 1.
5 Slqskie Studia Tom IX