You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
PJESA I – KOMISIONI<br />
DHE REFORMA E<br />
ARSIMIT TË LARTË<br />
KREU III<br />
GJENDJA E ARSIMIT TË LARTË<br />
SITUATA, PROBLEMATIKA DHE ZHVILLIMI I SISTEMIT<br />
3.1. Arritje<br />
Në vitin 1990, Shqipëria kishte vetëm 14 000<br />
studentë dhe një numër të kufizuar kapacitetesh.<br />
Përzgjedhja e studentëve dhe e stafeve akademike<br />
bëhej mbi bazën e meritës dhe të asaj që njihej<br />
si “biografia” e personit dhe e studentit. Kështu<br />
që, shoqëria shqiptare, në mënyrë masive, ndjeu<br />
dëshirën dhe kërkoi mundësinë dhe të drejtën e<br />
munguar ose të kufizuar për të ndjekur arsimin e<br />
lartë, gjë që shpjegon një ‘trysni’ të gjerë shoqërore<br />
për kryerjen e studimeve të larta pas ‘90-ës. Kjo çoi<br />
në zgjerimin e kapaciteteve pritëse të institucioneve<br />
shtetërore të arsimit të lartë, në hapjen e disa<br />
universiteteve të reja, në shndërrimin e instituteve<br />
të larta në universitete, në dhënien e mundësive të<br />
lehtësuara shtresave të ish-të përndjekurve politikë<br />
që dikur kishin qenë të privuar nga kjo e drejtë<br />
etj. Por kjo nuk u shoqërua paralelisht me rritjen<br />
e financimit për të siguruar cilësi, infrastrukturën e<br />
nevojshme, mbështetjen e kërkimit shkencor etj.<br />
Pas vitit 2000, trysnia masivizuese u bë shumë më<br />
e prekshme dhe solli lindjen e sistemit privat, krahas<br />
rritjes së përvitshme të pranimeve në sistemin<br />
publik. Ndryshimi thelbësor sasior ndodhi pas<br />
vitit 2005, kur kapacitetet pranuese u zgjeruan së<br />
tepërmi, duke e rritur numrin e studentëve nga 52<br />
000 në atë vit dhe në rreth 165 000 në vitin 2013.<br />
Është për t’u theksuar se ky ndryshim sasior nuk u<br />
shoqërua gjithmonë me një ndryshim cilësor, pra,<br />
me një rritje të cilësisë së arsimit të lartë.<br />
Megjithatë, në sfondin e këtyre rritjeve sasiore,<br />
sistemi ynë i arsimit të lartë përjetoi disa arritje<br />
cilësore të paimagjinueshme në kushte të tjera.<br />
Kualifikimet e personelit akademik në shkallë<br />
të gjerë, përmes studimeve të pjesshme ose<br />
të plota pranë universiteteve perëndimore, falë<br />
programeve ndërkombëtare ose kombëtare, por<br />
edhe falë përpjekjeve individuale të pedagogëve<br />
dhe specialistëve shqiptarë, sollën një cilësi tjetër në<br />
auditorët shqiptarë. Integrimi në sistemin universitar<br />
shqiptar publik dhe privat, sidomos pas vitit 2000, i<br />
studentëve shqiptarë që kishin përfunduar studimet<br />
në vendet perëndimore, krijoi një dinamikë të re në<br />
auditorët shqiptarë.<br />
Hyrja e Shqipërisë në Procesin e Bolonjës, në vitin<br />
2003, solli ristrukturimin dhe përditësimin e cikleve<br />
dhe programeve të studimit dhe të përmbajtjes<br />
së kurseve të studimit. Ngritja e APAAL-së dhe<br />
procesi i licensimit dhe i akreditimit të programeve<br />
ekzistuese ose të reja sipas standardeve të Procesit<br />
të Bolonjës krijoi një praktikë vetëpërmirësuese<br />
në shkallë të gjerë të IAL-ve, duke përfshirë edhe<br />
sistemin e sigurimit të brendshëm të cilësisë. Po<br />
ashtu, futja e maturës shtetërore pas vitit 2006, solli<br />
standardizimin e pranimeve në universitete.<br />
Përfshirja e sektorit privat pas vitit 2000, solli një<br />
përvojë të mirë menaxhuese në sektorin e arsimit të<br />
lartë, që nuk kishte ekzistuar më parë në Shqipëri.<br />
Praktikat e reja menaxheriale që futi sektori privat,<br />
ushtruan një ndikim të rëndësishëm në procesin<br />
rregullator të arsimit të lartë, si dhe në përhapjen e<br />
këtyre praktikave edhe në IAL-të shtetërore.<br />
Sot, me gjithë problemet e mëdha, hapësira e<br />
arsimit të lartë në Shqipëri, ofron një mundësi për<br />
këdo, është e gjallë dhe dinamike dhe ka krijuar në<br />
shoqëri një ndikim të gjerë.<br />
Rrugëtimi historik i këtyre ndryshimeve paraqitet në<br />
figurën 3.1.<br />
3.2. Gjendja aktuale<br />
Në vitet e tranzicionit shoqëror dhe ekonomik,<br />
arsimi i lartë në Shqipëri ka pësuar një masivizim<br />
të jashtëzakonshëm për kapacitetet që ka dhe<br />
mundësitë që ofron. Ky masivizim, ndoshta i<br />
rëndësishëm si politikë arsimore 2 , nuk u bë i ndarë<br />
në faza, duke i studiuar ato. Ky faktor çoi deri diku<br />
edhe në rënien, ndonjëherë drastike, të cilësisë,<br />
në vend që të sillte përmirësimin e pritshëm të saj.<br />
Aktualisht, sistemi shqiptar i arsimit të lartë paraqet<br />
konfigurimin e mëposhtëm:<br />
Gjithsej 59 institucione të arsimit të lartë, 15 publike<br />
dhe 44 jopublike. Ndër to, 19 gëzojnë statusin<br />
universitet (12 publike dhe 7 jopublike), 5 statusin<br />
kolegj (të gjithë jopublikë), 26 shkolla të larta<br />
(të gjitha jopublike), 8 akademi (2 publike dhe 6<br />
jopublike), 1 institut (publik, qendër ndëruniversitare)<br />
dhe 17 filiale (5 të IAL-ve publike dhe 12 të IAL-ve<br />
jopublike).<br />
Numri i programeve të ofruara është gjithsej 1560,<br />
nga të cilat 700 të ofruara nga IAL-të publike dhe<br />
12<br />
2<br />
Është e rëndësishme të përmendim këtu që Shqipëria sot ka numrin më të ulët të studentëve në arsimin e lartë<br />
në rajon, numër ky që duhet të rritet në të ardhmen e afërt, por pa prekur cilësinë dhe standardet.
Change language