You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
6.2.5. Granti i Mësimdhënies.<br />
6.2.5.1. Ky grant përbën pjesën kryesore të<br />
mbështetjes nga shteti për arsimin e lartë dhe<br />
mbulon të paktën 60% të financimit shtetëror në<br />
arsimin e lartë.<br />
6.2.5.2. Ky grant përbëhet nga:<br />
• Fondi institucional<br />
• Fondi i mbështetjes studentore<br />
6.2.5.2.1. Fondi institucional. Fondi institucional u<br />
jepet IAL-ve publike, i përllogaritur në bazë të numrit<br />
të studentëve që ndjekin ciklin e parë të studimeve,<br />
drejtimin e programeve studimore, si edhe numrit të<br />
personelit akademik. Ky fond garanton funksionim<br />
bazë të IAL-ve publike.<br />
Formula që përdoret, merr parasysh numrin e plotë<br />
të studentëve të ciklit të parë të pranuar në vitin<br />
paraardhës; treguesit e rëndësishëm të raportit<br />
student/pedagog; cilësinë e diplomave të lëshuara;<br />
logjistikën e vlerësuar të mësimdhënies.<br />
6.2.5.2.2. Fondi i mbështetjes studentore. Ky<br />
fond është i përbërë nga tre zëra financimi: bursat<br />
e studimit për studentët e shkëlqyer, bursat për<br />
studentët më të mirë në programet parësore të<br />
studimit, si edhe bursat sociale:<br />
• Bursat e studimit për studentët e shkëlqyer u<br />
jepen studentëve me rezultatet më të larta në nivel<br />
kombëtar, pavarësisht nga programi i studimit dhe<br />
IAL-së publike ose jopublike, të përzgjedhur prej<br />
tyre.<br />
• Bursat për studentët në programet parësore u<br />
jepen studentëve që zgjedhin programet parësore<br />
në IAL-të publike. Sipas rastit, bursat mund të<br />
përfitohen nga të gjithë studentët e një programi<br />
parësor ose nga studentët më të mirë që zgjedhin<br />
programin, pavarësisht se në shkallë kombëtare<br />
nuk klasifikohen si studentë të shkëlqyer.<br />
• Bursat sociale u jepen të gjithë studentëve që<br />
përmbushin kriteret e kategorisë “në nevojë” dhe<br />
janë shpallur fitues në IAL-të publike.<br />
6.2.6. Granti i Punës Kërkimore-Shkencore.<br />
Ky grant është shumë i rëndësishëm për të nxitur<br />
punën kërkimore-shkencore dhe ka munguar deri<br />
diku në sistemin e arsimit të lartë në vend.<br />
6.2.6.1. Ky grant është i hapur për të gjithë IAL-të në<br />
vend. Jepet për punën shkencore (përfshi doktoratat),<br />
ku përfitojnë si IAL-të publike edhe ato jopublike.<br />
6.2.6.2. Shpërndarja e fondeve bëhet nga AKKSHja<br />
mbi bazë merite/aplikimi dhe renditjes (“rankim”-i)<br />
që u bëhet IAL-ve publike dhe jopublike nga<br />
AKKSH-ja.<br />
6.2.6.3. Renditja duhet të bëhet një herë në katër<br />
vjet. Vlerësimi dhe shpërndarja e fondit bëhet vetëm<br />
për institucionet e akredituara.<br />
6.3. Sugjerimet - Burimet e financimit<br />
6.3.1. Në këtë këndvështrim, komisioni sugjeron që<br />
format e financimit në të ardhmen të diversifikohen,<br />
por është e domosdoshme që të rritet ndjeshëm<br />
dhe në mënyrë progresive edhe mbështetja<br />
financiare nga shteti. Këto forma të përfshijnë:<br />
6.3.1.1. Financimin e drejtpërdrejtë nga buxheti i<br />
shtetit (në formë granti), siç u përmend edhe më lart.<br />
6.3.1.2. Të ardhurat nga veprimtari ekonomike<br />
fitimprurëse. IAL-të publike duhet të krijojnë të<br />
ardhura nga produktet e tyre akademike dhe<br />
infrastrukturore; puna shkencore; patentat; botimet;<br />
përdorimi i laboratorëve e të tjera.<br />
6.3.1.3. Donacionet e ndryshme. Kjo formë deri më<br />
sot nuk njihet në sektorin publik dhe, si e tillë, duhet<br />
të rregullohet me ligj për të ardhmen.<br />
6.3.1.4. Kontributi i biznesit dhe i autoriteteve<br />
lokale. Një nga problemet e arsimit të lartë te ne<br />
është dhe lidhja e dobët e tij me tregun e punës.<br />
Orientimi në të ardhmen i arsimit të lartë duhet të<br />
bëhet drejt tregut të punës. Në këtë këndvështrim,<br />
edhe biznesi lokal dhe qeverisja vendore mund<br />
të jenë kontribues në financimin e arsimit të lartë<br />
rajonal. Në rastin e përfshirjes së sektorit privat<br />
në financim ose donacione për arsimin e lartë,<br />
sugjerohet të krijohen lehtësi fiskale stimuluese.<br />
6.3.1.5. Tarifat e studentëve. Deri tani këto tarifa<br />
kanë qenë minimale dhe, si të tilla, nuk përbëjnë<br />
një përqindje të konsiderueshme të të ardhurave të<br />
IAL-ve publike. Në të ardhmen, komisioni vlerëson<br />
si të pashmangshme rritjen e kontributit të tarifave<br />
të nivelit Bachelor në buxhetin e IAL-ve. Shteti<br />
për këtë nivel studimi është i detyruar të vendosë<br />
një tarifë tavan, bazuar në studimet e detajuara të<br />
tregut, mbi bazën e mundësisë së çdo familjeje për<br />
të përballuar të ardhurat e arsimimit të lartë.<br />
Tarifat e studimeve në IAL-të publike përcaktohen<br />
prej tyre. Niveli maksimal i tarifave të studimeve për<br />
programet e ciklit të parë caktohet me Vendim të<br />
Këshillit të Ministrave.<br />
37
Change language