Yüklə - Azərbaycan Tarixi Portalı

olmadan erməni kolxozlarına birləĢdirildi və birləĢmə aparılarkən, adətən,kolxozların inkiĢaf səviyyəsindən, onların böyük, kiçikliyindən asılı olmayaraq, birqayda olaraq, azərbaycanlı kəndinin kolxozu erməni kolxozuna birləĢdirildi vəkolxozun bütün əmlakı erməni kolxozuna verilirdi. Bunun nəticəsində dəAzərbaycan kəndlərinin bir hissəsi boĢaldıldı, kolxozlar dağıdıldı və ermənikolxozuna, erməni kəndinə birləĢən kolxozların da, təbii ki, rəhbər kadrları yaiĢsizlik səbəbindən respublikanı tərk edərək Azərbaycana gəldi, yaxud da özünəbaĢqa sahədə iĢ tapmaq məcburiyyətində qaldı.Beləliklə, 30 ilə yaxın bir müddətdə Zəngəzurda kolxoz təsərrüfatınınrəhbər kadrları kimi yetiĢmiĢ azərbaycanlılara qarĢı belə bir repressiyatədbiri görməklə kəndin və kolxozun rəhbəri statusuna yüksəlmiĢ insanlardanda, bir növ Zəngəzur erməniləri xilas oldular. Eldə-obada ağsaqqal, sözükeçən Ģəxs kimi tanınmıĢ, ekstremal situasiyalarda camaatı birləĢdirməkqabiliyyətində olan adamlar, tədriclə Vətəndən kənarlaĢdırıldılar.Onu da deyək ki, birləĢdirilən kolxozların içərisində bəziləri sonradanapardıqları mübarizə nəticəsində ayrıldılar, həm kolxoz kimi, həm kənd kimi özmüstəqilliklərini saxlaya bildilər. Misal olaraq, Sisyan rayonunun Urud kolxozunuqeyd edə bilərik. Belə ki, 1960-cı ildə Urud kolxozu qonĢu Vağədi kolxozuna,Sovetlik də Vağədi Sovetliyinə birləĢdirildi. Urud camaatının apardığı ardıcılmübarizə nəticəsində 1962-ci ildə Urud kolxozu Vağədi kolxozundan ayrıldı.Lakin kolxoz ayrılsa da, kənd sovetliyi ayrılmadı. Kənd sovetliyi ermənilərləqarıĢıq olan Vağədi kəndində qaldı ki, Sovet sədri də uzun illər bir qayda olaraq,ermənilərdən ibarət idi....Sisyan rayonunun Urut kənd sakini, ÜK(b)P üzvü Salman İskəndərov özyoldaşları ilə söhbətində bildirmişdir:- Bir Sovet vətəndaşı kimi, o, Sovet İttifaqının istənilən yerində yaşamaqhüququna malikdir. Heç bir vəchlə öz evini, mülkünü və Vətənini atıbgetməyəcəkdir. Stalin Konstitusiyasına görə, heç kəs onu zorla başqa yerə köçməyəməcbur edə bilməz. Kolxozun mühasibi Fərzəliyev Qüvvət də eyni ruhda çıxışedərək bildirmişdir ki, o, Azərbaycana köçüb getməyəcəkdir və bu barədə yoldaşStalinə məktub yazmışdır...(Ermənistan SSR Daxili ĠĢlər Naziri QriqoryanınAzərbaycan KP MK-nın birinci katibi Mir Cəfər Bağırova göndərdiyi 013745№-li 3 may 1948-ci il tarixli arayıĢdan).Kolxozların birləĢdirilməsi nəticəsində Qafan rayonunun dağ kəndləridaha çox itkiyə məruz qaldı. 1950-ci illərdən baĢlayaraq, Qafan rayonundakı birsıra azərbaycanlı kəndləri bir sovxozda birləĢdirilmək adı altında ləğv edilərək,sıradan çıxarıldı. Belə ki, Açağu kəndi ġəhərcik kolxozuna, AĢağı Gödəkli kəndiSünik sovxozuna, Acıbac və Baharlı kəndləri Gığı sovxozuna BəkdaĢ kəndiGödəkli kəndinə, QovuĢud kəndi Kürdükan kəndinə birləĢdirildi. Bu kəndlərinbütün əmlakı, bütün təsərrüfatı kollektivləĢmə dövründə yarıxoĢ-yarızor alınıbkolxoza verilmiĢ mal-heyvanı bütövlükdə alınaraq birləĢdirdikləri erməni169