Yüklə - Azərbaycan Tarixi Portalı

və "Alban" (Arran) əlifbaları ilə müqayisəli araşdırmalar göstərir ki, NüvədiQarqadaşı kitabələrindəki yazı bunların heç birinə oxşamır. Eyni bir işarənin birneçə daşda təkrarı və bir daşdan digərinə adlayan yazı güman etməyə əsas verir ki,vaxtilə divar kimi düzülmüş üzü hamar daşların hamısında yazı varmış. Yan-yanadivar kimi təbii hörülmüş daşların tədricən uçub-dağıldığı və ya qəsdən dağıldığıbu kitabələrin bəzilərinin dığırlanıb uzaqlara düşdüyü məlum olur. Kitabələrinyazılarından təyin etmək olur ki, bəzilərindəki yazılar sağdan sola, bəzilərindəyuxarıdan aşağıya, bəzilərində yuxarıdan sağa və təkrarən sola yazılmışdır.Daşların oyma texnikası barədə söz söyləmək çətindir. Çox güman ki,yazılar biz şəkilli metal alətlə oyulmuşdur. Diqqətlə baxanda oyuqların içindəalətin biz şəkilli ucunun yerləri bilinir. Yazıların hər yerində eni 0,2-0,3 sm,dərinliyi isə 3-4 mm-ə çatır.Yazıların oxunması üçün ilk növbədə onun hansı xalqa mənsub olduğunu,hansı dildə yazıldığını aydınlaĢdırmaq lazımdır. Bunun üçün, ilk tutarlı dəlilkitabənin tapıldığı dağın adıdır. - QarqadaĢı dağı.Nüvədi "QarqadaĢı abidəsi" Azərbaycan xalqının (türkdilli xalqının) ənqədim yerli əcdadı olan, Cənubi Zaqafqaz və Orta Asiya ərazilərindəməskunlaĢmıĢ qarqarlara məxsusdur. Kitabənin dili türk mənĢəlidir. Yazılardaġumer sözü də iĢlənmiĢdir. Bu da kitabənin qədimliyinə dəlalət edir (63, 13; 15;18).QoĢundaĢ abidəsiBu daĢ abidə eramızdan öncə ikinci minilliyə aid olub. Sisyan rayonunda,köhnə Qarakilsə kəndi (indiki Sisyan) ilə Qızılcıq kəndinin arasındakı yastıtəpəlikdə yerləĢir. QoĢundaĢ abidəsi çoxlu sayda yerə bitili və dik dayanmıĢnəhəng daĢlardan ibarətdir. DaĢlar dairəvi formada sanki iki min il öncə nəhənginsanların fövqəl-insan qüvvəsi ilə yerə "sancılmıĢdır".DaĢların hündürlüyü təxminən 1,5-2,2 m, eni 60-80 sm-dir. Bəzi daĢlarınüzərində bir, ya bir neçə dəlik açılmıĢdır. Çox güman ki, bu dəliklər həddindənartıq ağır olan daĢların qoĢqu qüvvəsi ilə dartılması üçün nəzərdə tutulmuĢdur.DaĢ dairənin içərisində alçaq kurqan vardır. Bu ərazidə bir neçə yerdəqazma damların qalıqları indi də qalmaqdadır. Damların divarları iri ağır qayalarlakifayət qədər səliqəli hörülmüĢ, üstü nəhəng sal daĢlarla örtülmüĢdür.Sisyan azərbaycanlıları arasında yayılmıĢ bir rəvayətə görə bu yerlərdəvaxtilə çox nəhəng və güclü insanlar yaĢamıĢlar. Bu insanlar oğuzların ulubabaları imiĢlər. QoĢundaĢ isə bir döyüĢdə həlak olmuĢ əsgərlərin qəbirləridir. DaĢdairənin içərisindəki kurqanlar isə qoĢun baĢçılarına məxsusdur. QoĢundaĢabidəsinin ətrafında aparılan qazıntı zamanı burada müxtəlif insan sümükləri,məiĢət və döyüĢ alətləri tapılmıĢdır (184).33