Yüklə - Azərbaycan Tarixi Portalı

Bir sıra mötəbər tarixi mənbələrdə Babəkin Sünik knyazlığı ilə, Sünik xalqıilə sıx müttəfiqlik, dostluq və qohumluq əlaqələri barədə təkzibedilməzməlumatlar, faktlar vardır.Məlum olduğu kimi, Arranda əhalisi xristian olan Sünik, ġəki, Beyləqan,Arsax və digər vilayətlərin ərazisində xürrəmilərin hərəkətləri bir qədər fərqli idi.Görünür, bu vilayətlərə Xürrəmi qoĢunu təqribən 820-ci ildə, yəni ərəb caniĢinlərivə vergi yığanların sıxıĢdırdığı yerli məliklər kömək üçün Babəkə müraciət etməyəməcbur olandan sonra gəlmiĢdi. Bu zaman, Arrana köçüb burada möhkəm məskənsalan bir çox ərəb feodalları Xilafət taxtı üstündə gedən daxili müharibədən vəXilafətin paytaxtından ucqarlara gedən yolları geniĢ əməliyyat nəticəsində kəsmiĢolan xürrəmi üsyanının olduqca böyük müvəffəqiyyətlərindən istifadə edərək,ayrılma meylləri göstərməyə baĢlamıĢdılar. Xilafətdən ayrılıb mərkəzihakimiyyətin sərəncamlarına etina etməyən bu feodallar Arran vilayətlərindəözbaĢınalıq etməyə və özlərinə tabe olan tayfa dəstələri vasitəsilə qonĢu xristianknyazlıqlara basqınlar edirdilər.Belə mütəğəlliblər sırasında Sevada ibn Əbd ül-Həmid əl-Cəhhafi də varidi. M.Kalankatuklunun verdiyi məlumata görə "həmin (821/2) ildə dağıdıcı tacik(ərəb) Sevada, Ermənistanda AvaranĢah ("qarətçi") adı ilə məĢhur olan bu adambasqınlar edərək bütün ölkəni qarət etdi, qayıdıb Sünikə getdi və Squkvilayətindəki ġalatu (kəndi) qalasında möhkəmləndi. Sünik nəslinin böyüyühökmdar Vasak Babanı yanına çağırdı, "o da gəlib (Sevadanı) əzdi, qaçqın saldı".Vasak həmin il öldü. Babək onun qızı ilə evləndi və həmin ildən Sünikxürrəmilərin hakimiyyəti altına keçdi. Babəkin qoĢunu Sünikdən sonra Beyləqan,Arsax və Uti vilayətlərini tutdu (88, 194).Qeyd etdiyimiz kimi, beyləqanlılar və ya pavlikianlar Babəkinhökmdarlığına tabe olmadılar, ya da ola bilər, öz üzərlərinə qoyulan bacınağırlığına tab gətirməyib, 826-cı ildə Babəkin əleyhinə üsyan qaldırdılar. Albaniyaknyazı Stepannos Ablasad Babəki Azərbaycandan çağırdı, o da Beyləqanvilayətinə girib üsyanı yatırtdı. Babəkin qoĢunu 827-ci ildə Geqarkuni (QərbiSünik) vilayətini tutdu. Həm də 15 min adam qırdı. Lakin beyləqanlılar 830-cuildən bir az əvvəl, yenidən üsyan qaldırıb, Bercor vilayətinə hücum etdilər. Ureas,KarnakaĢ, Xakari və Tapat kəndlərini tutdular. Stepannos Ablasad təkrar Babəkəmüraciət edib kömək istədi, xürrəmilər də gəlib üsyançıları darmadağın etdilər.830-831-ci illərdə beyləqanlıların rəhbərləri olan Davon və ġapux Babəkinmüttəfiqi knyaz Ablasadı öldürdülər. Beyləqanlılar üçüncü dəfə üsyan qaldırdılarvə bir mənbəyin dediyinə görə Qoroz qalasında möhkəmləndilər. ÜsyançılarArranın aĢağıdakı vilayətlərini bir il ərzində öz əllərində saxladılar: YuxarıVaykunik, Bercor, Sisakan (və Kotak), (Mivs) Xaband, Amaras, Pazkank, ArsaxdaMxank və Utidə Tri vilayətləri (88, 195).Qoroz qalası üsyan etmiĢ beyləqanlıların əlində qalmıĢdı. Babəkin ordusubu qalanı almaq üçün Arazdan keçib Amaras vilayətində düĢərgə saldı. Qalanın80