Yüklə - Azərbaycan Tarixi Portalı

Babəklə müharibəni 2 ildən çox uzatmıĢ, lakin Babəklə razılığa gələ bilməmiĢdir.Babək AfĢinə inanmamıĢdı!Səhl Sumbata inanan Babək, qanı bir, əqidəsi bir Türk oğlu AfĢinəinanmamıĢdı!Təsəvvür edin ki, Babək AfĢinlə birləĢsəydi, nə olardı!Təsəvvür edin ki, ġah Ġsmayıl Xətai Soltan Səlimlə birləĢsəydi, nəolardı!Təsəvvür edin ki, Ġldırım Bəyazid Əmir Teymurla birləĢsəydi, nəolardı!Təsəvvür edin ki, Azərbaycan xanları bir-biri ilə birləĢsəydilər, nəolardı!BirləĢə bilmədik. Bizi birləĢməyə qoymadılar. Biri-birimizi tanımadıq.Amma bizi tanıdılar, təklədilər, niĢangaha götürdülər.Gizlənməyi bacarmadıq, əyilə bilmədik - qürurumuz qoymadı.Beləcə, əyilə bilməməyi səbəbindən 837-ci ilin sentyabrının ilk günlərindəBabək Zəngəzur dərələrinin birində Səhl Sumbatla - ġəki qalasının hakimi,Babəkin vaxtilə müttəfiqi olmuĢ xristian albanla rastlaĢdı. Babək tək idi. BabəkdöyüĢmək halında deyildi, ac və yorğun idi. Minlərlə döyüĢçüsünü, qardaĢını vəanasını itirmiĢdi. Əldən getmiĢ Ģəhərini və vətənini qaytarmaq üçün son ümid yeribildiyi, neçə illərdi ki, çiyin-çiyinə ərəb xilafətinə qarĢı vuruĢduğu Bizansimperatorunun yanına gedirdi. Getməkdə məqsədi dincəlmək, qüvvə toplamaq vəyenidən mübarizəyə baĢlamaq idi.Babək əyilmək, gizlənmək, aman diləmək bacarmırdı. Babək satqınlığıtəsəvvürünə belə gətirə bilmirdi. Babək son dərəcə mərd idi və qarĢısındakını damərd bilirdi.Ona görə də Darvazatəpə dağının ətəyində Səhl Sumbatla rastlaĢanda onukiĢi hesab elədi, onunla əl verib görüĢdü (tarixi mənbələrə görə Sumbat baĢ əyib,Babəkin əlini öpərək haraya getdiyini soruĢmuĢdu).Səhl ibn Sumbat Babəki öz qalasına dəvət etmiĢdi: "Bu sənin öz qalandır,mən də sənin qulun. Bu qıĢı burada qal, sonra nə edəcəyini qət edərsən".Beləcə 22 il xilafəti lərzəyə salan böyük sərkərdə adi bir feodalın hiyləsinəaldanaraq, ömrünü bada verdi.Səhl ibn Sumbat haqqında bir neçə söz demək, fikrimizcə yerinə düĢərdi.Səhl Sumbat haqqında müxtəlif fikirlər dolaĢır. Bəzi mənbələrdə onuSünikin qüdrətli hakimi, "mərd və gözəl knyaz", "əsirləri aslan ağzından xilas edənigid" adlandırırlar (88, 197).Həqiqətdə isə Səhl Sumbat Sünikin hakimi deyil, onlarla Sünikfeodallarından biri və ġəki qalasının hakimi olmuĢdur. Səhl Sumbatın xüsusiigidliyi və qəhrəmanlığı da olmamıĢdır. Düzdür, 820-30-cu illərdə digər Albanfeodalları kimi, o da ərəb xilafətinə qarĢı mübarizədə Babəklə müttəfiqlik etmiĢdir.Lakin bu "müttəfiqliyi" bərabər səviyyəli güclərin müttəfiqliyi kimi baĢa düĢmək82