Yüklə - Azərbaycan Tarixi Portalı

hərəkatı"nın fəalları azərbaycanlılar yaĢayan məhəllələrə gedir, bir neçə dəqiqəbədnam Ģüarları təkrar edir, yenə geri qayıdırdılar.Gördülər ki, azərbaycanlılar Ģüara, haray-qıĢqırığa məhəl qoymurlar.Gecələr "PiriĢli", "Transport", "Sarı dərə" adlanan məhəllələrə mütəĢəkkilhücumlar təĢkil etdilər. ġəhərin azərbaycanlı əhalisi vahiməyə düĢüb, gecə yarısı,(saat 12-dən sonra Mincivana gedən Ģəhərlərarası iki vaqondan ibarət qatartərpənirdi) saat 2-də, 3-də piyada qatar yolu ilə Zəngilan Ģəhərinə qaçdılar.Sabahısı gün tezdən "Bakı-Zəngilan" qatarı və yük aparan qatarlarla yenə Qafanaqayıtdılar. Ġlk günlərdə çox mədəni davranan ermənilər tədricən azərbaycanlılarıdaĢa basırdılar. UĢaqlar adamları söyürdülər. Bir gün danıĢdılar ki, sovxozun baĢmühasibi Süleymanı o ki, var döyüblər. Söz-söhbət gedirdi ki, Sünik sovxozunda"Krunk" təĢkilatının qərargahı yerləĢibdir və özü də bir neçə il əvvəl təĢkilolunubdur. ġəhərin üç saylı rus məktəbində bir neçə ucqar kəndlərdə də bu"Krunk" təĢkilatının Ģtabları çoxdan iĢləyirmiĢ və heç kəs qorxudan onlar barədəheç kimə bir söz demirmiĢ.1988-ci ilin yazında və yayında qorxudan gecələr Qafanda adam qalmırdı.Azərbaycanlılar ya Qafanın kəndlərinə, ya da Mincivana, Zəngilanın kəndlərinəgedir, gecə yatıb səhər iĢə qayıdırdılar. Bir çox iĢ yerlərindən azərbaycanlılarıiĢdən qovdular. Mədənlərdə, tikintidə və baĢqa yerlərdə iĢləyən azərbaycanlılarıdaha iĢə buraxmırdılar.Camaatın çoxu Zəngilan PeĢə-texniki məktəbinin binasına sığınmıĢdı.Yüzlərlə Qafan Ģəhər sakini olan azərbaycanlı nə evində qala bilirdi, nə də onu iĢəburaxmırdılar. Bu ayaq altında qalan, təhqir edilmiĢ insanların halına heç kəsyanmırdı. Onlar qohumlarının evində yemək yeyib, gəlib məktəbdə qalırdılar.Evin kiĢisi Bakıda, Sumqayıtda, Gəncədə və s.- də ev və iĢ axtarır, evlərinidəyiĢirdilər. Ümumiyyətlə, hər 100 adamdan təxminən 5-i, 10-u evini dəyiĢə bildi.Noyabr ayı vəziyyət son dərəcə dözülməz oldu. Ermənilər azərbaycanlılaryaĢayan kəndlərə silahlı adamlar göndərirdilər. Kəndin rəhbərinə tapĢırdılar ki, sizəiki gün vaxt veririk, əgər çıxmasanız hamınızı qıracağıq. 1988-ci ilin dekabrın 10-da Qafan saqqallıları ġayıflı kəndlərinə silahlı hücum etdilər, əməlli baĢlı vuruĢmaoldu, adam öldü, qan töküldü.Cambor ətrafındakı bütün kəndlərin, bir sözlə, dağdan yuxarı kəndlərinhamısının sakinləri gecə yarı dağlarla, dərələrlə Pirçivana qaçdılar. Həmin hücumzamanı ermənilər 6-7 nəfər adam öldürdülər. ġayıflı stansiyasının rəisi Mamedinoğlu Bakıdan evə gəlmiĢdi, toyunu eləyirdilər. Toyun qızğın yerində ermənilər toyolan həyətə top atdılar. Bəy tikə-tikə oldu, Mamedin qıçı dibindən qırıldı, gətirdilərBakıya, o da Bakıda keçindi. Gəyəli sakini, mantyor Əvəzi güllə ilə vurdular,yerindəcə canını tapĢırdı.Ġndi Qafan rayonunun azərbaycanlıları ən çox Bakı Ģəhərində, Sumqayıtda,Xızının özündə və kəndlərində, Gəncədə, bəlkə də köhnə Ġttifaqın bir çox Ģəhər vəkəndlərində məskunlaĢıblar.193