Yüklə - Azərbaycan Tarixi Portalı

Vağudi kəndiVağudi kəndi Sisyan rayonunun ən böyük kəndlərindən biridir. 1988-ci ildəkənddə 700 ev olmuĢ və 3500 adam yaĢamıĢdır. Bunlardan 1500 nəfəri ermənilər,2000 nəfəri isə azərbaycanlılar olmuĢlar. Vağudi kəndi rayon mərkəzindən 12 kmcənub-Ģərqdə, Ağudi, Noravan və Urud kəndlərinin əhatəsində, Bazarçay çayınınsol sahilində, çay yatağından bir qədər Ģimal tərəfdə yastı təpəliyin üzərindəyerləĢir.Vağudi sözünün mənası tam dəqiqliyi ilə izah olunmamıĢdır; bəzimənbələrdə Vaqadeh, bəzilərində isə Vaqatni, yaxud Vaqadi Ģəklində iĢlənən buterminə XIII - XIV əsrlərdən baĢlayaraq, Vaqudi Ģəklində rast gəlinir. Fikrimizcə,Urud və Ağudi toponimləri ilə eyni kökdən olan və xalq arasında "Vağədi"Ģəklində tələffüz edilən Vağudi sözü də, "Ud" tayfalarının adı ilə bağlıdır. 1991-ciildə ermənilər kəndin adını dəyiĢdirib Vaqxatin qoymuĢlar.Bazarçayın sol sahilində Vağudi kəndinə məxsus XIII əsrə aid ermənikilsəsinin burada olması heç də aborigen əhalinin ermənilərdən ibarət olduğunusübut edən əlamət deyildir. Məsələ burasındadır ki, Vağudi kəndi orta əsrlərdə 3para kənddən (Dərəkənd, AĢağı Vağudi, yaxud Vağudi Vəng və Yuxarı Vağudikəndləri) ibarət olmuĢdur. Bu kəndlərdən yalnız AĢağı Vağudidə erməniləryaĢamıĢlar. Eyni zamanda qeyd etmək lazımdır ki, XVIII-XIX əsrə aid statistikməlumatlarda Vağudi kəndində yalnız azərbaycanlıların yaĢadığı qeyd olunur.Kənddə 1873-cü ildə 669 nəfər, 1886-cı ildə 926 nəfər, 1897-ci ildə 1286 nəfərazərbaycanlı əhalisi olmuĢdur (206, 182).Vağudi kəndindəki bulaqların (Hovuz arxı, Səfəralı bulağı, Zorzorbulağı, Əcdaha bulağı, Öküz bulağı) əkin və örüĢ yerlərinin (Hovuz düzü,Paxla yeri, Çöplü çuxur, QayabaĢı, Mərcanlı, Haçaqaya, Gölcük güneyi, Arpaçuxuru və s.) dərə və dağların (Allahqulu dərəsi, Əcdaha dərəsi, QamıĢlı, Ağzıaçığın dərəsi, Qızıl qaya, ĠĢıqlı dağ, Yalzəmi dağı, DaĢarxac, Qurban təpəsi,Quzu kahası, ġalvarlı dərə) adları da təmiz Azərbaycan türkcəsində olmaqla,bu yerlərin qədim sakinlərinin kimliyi barəsində dolğun məlumat verən əsaslıdəlillərdəndir. Yeri gəlmiĢkən qeyd edək ki, Vağudi kəndinin yaxınlığındaAlıbəyli dərəsinin sol kənarında böyük sal daĢların üzərində çoxlu sayda iri atləpiri formasında çuxurlar var idi. Kənd camaatının əski inamına görə bu ləpirlərHəzrət Əlinin atı Düldülün ləpirləri idi və müqəddəs sayılırdı.1905 və 1918-ci illərdə Vağudi kəndi ermənilər tərəfindən dağıdılıb,yandırılmıĢ, kənd əhalisi kütləvi Ģəkildə qətlə yetirilmiĢdir. Xüsusilə 1918-ci ilinavqustunda Andronikin quldur dəstələri Vağudi kəndində 2000-dən çox adamıgörünməmiĢ qəddarlıqla qətlə yetirmiĢlər. O dövrdəki hadisələrin Ģahidi olaninsanların Ģəhadətinə görə, eləcə də arxiv sənədlərinə əsasən, məlum olur ki,daĢnaklar Vağudi kəndində 400 nəfər qadın, uĢaq və qocalardan ibarət olanmüsəlmanları məscidə yığaraq, yandırmıĢ, 92 nəfər kənd sakinini 50 metr244