Yüklə - Azərbaycan Tarixi Portalı

qurdu və qalaya Orpet - qartal yurdu adı verdi. Gürcülərin milli adları da - Kartvel- qartal sözündən götürülmədir" (74, 27).S.Orbelianın Ģəhadətinə görə e.ə. IV əsrdə ġərqi Türkmənistandan və Çinətrafında gedən hakimiyyət uğrunda mübarizədə məğlub olmuĢ bir türk soyuDəryal (türk sözüdür - Daryal, dar boğaz mənasındadır - M.U) keçidini aĢıb,Qafqaza - Kür çayı sahillərinə gələrək burada məskunlaĢdı. Təbiətcə döyüĢkənolan bu tayfa yerli gürcü knyazları ilə ittifaqa girərək onları Ġran tərəfindən olanquldur basqınlarından qorumağı öhdəsinə götürdü. Əvəzində isə gürcülər Orbetqalasını və onun ətrafındakı əraziləri Çinistandan gəlmiĢ türklərə bağıĢladılar.Orbet qalasında məskunlaĢan bu tayfanı orbetlilər - orb ellilər adlandırmağabaĢladılar. Orbetlilər gürcü deyiliĢində "orbelianilər", ermənicə isə "orbelyanlar"adlanmağa baĢladı (74, 217).Orbelyanlar on altı əsr ərzində Gürcüstanda hakim sülalə olmuĢlar.Xristianlığın Pravoslav məzhəbini qəbul etmiĢlər. 1177-ci ildə isə Gürcü çarı IIIGeorgi Baqrationiyə qarĢı çıxaraq onu devirməyə cəhd göstərmiĢlər. Lakinqıpçaqlarla birləĢən III Georgi orbelianları məğlub edərək demək olar ki, bu böyüksülalənin axırına çıxmıĢdır. Böyük qardaĢ Ġvane Orbelianinin gözləri çıxarılmıĢ,orbelianların bir hissəsi qılıncdan keçirilmiĢ, bir hissəsi Lori qalasında dustaqedilmiĢ, bir hissəsi isə Gürcüstandan qaçaraq, ġəmsəddin Eldəgizin himayəsinəsığınaraq Gəncə və Qarabağ torpaqlarına - indiki Qafan və Sisyan rayonlarınınərazisinə pənah gətirmiĢlər.1236-cı ildə Zəngəzurda gürcülərin cəmi 33 il davam edən hakimiyyətinəson qoyuldu. Qədim Altaydan və cənubi Sibir çöllərindən qopan bir qasırğa kimiüzü qərbə bütün torpaqları atlarının dırnaqları altında yoğurub yeni nəhəng bir türkimperiyası yapan Çingiz xanın süvariləri Zəngəzura daxil oldu. Gürcü qoĢunlarıdəli küləyin ağzında yelqovan kolu kimi yoxa çıxdı, moğol-tatarların Zəngəzurdadüz yüz il davam edən hakimiyyəti baĢladı.Burada Çingiz xanın və ümumiyyətlə, moğolların mənĢəyi barədə izahatvermək yerinə düĢərdi.Moğollar bütün əski türklər kimi Altay və Tibet dağlarının ətəklərindəġərqi Sibir düzlərində məskunlaĢmıĢ qədim türk tayfalarından biridir.Onların rus (və oradan da Qərb) ədəbiyyatında monqol adlandırılması və indikiMonqolustan ərazisində yaĢayan xalqla eyniləĢdirilməsi tamamilə səhvdir.Çingiz xanın soy-kökü etibarilə tanrıçı - türk olduğu onun bir nitqindəbəyan edilir, 1196-cı ildə Çingiz xan Tibeti və Qara-Tibetin üç əyalətini özünə tabeetdirdikdən sonra böyük şənlik törəni düzəltmiş, döyüşdə şücaət göstərənsərkərdələrinə mükafatlar vermiş, xalqa xəzinədən bəxşişlər paylamışdır. Çingizxanın salnaməçisi Sanan-Seçenin şəhadətinə görə həmin törəndə xalq qarşısındaçıxış edən Çingiz xan demişdir:- Ən böyük yaradanın - Tenqri Hörmüzdün - mənim atamın buyruğu ilə, yerüzərində 12 ölkəni özümə tabe etdirdim, kiçik hakimlərin özbaşınalığına son89