Yüklə - Azərbaycan Tarixi Portalı

aĢıb, Culfa rayonunun Ləkətağ kəndinə qaçmıĢlar. Sonradan kənd camaatının birhissəsi Qubadlı rayonunun Xocahan kəndinə və Füzuli rayonunun MollaMəhərrəmli kəndinə köçərək, orada məskunlaĢmıĢlar. Onu da qeyd edək ki, 1905-06-cı illərdəki erməni - müsəlman davası zamanı Dəstəkert kəndindən 40-50 ailəköçərək, Qarabağa getmiĢ, indiki Yevlax rayonunun Malbinəsi və Qoyunbinəsikəndlərində məskunlaĢmıĢlar. Azərbaycanın xalq Ģairi Qasım Qasımzadənin ailəsidə bu illərdə Dəstəkert kəndindən köçmüĢdür. 1933-cü ildə baĢ vermiĢ zəlzələdənsonra 40-50 ailə Dəstəkert kəndindən köçərək Cəbrayıl rayonunun Ġsaqlı kəndinəgetmiĢdir.1921-22-ci illərdə kənd camaatının bir hissəsi geri qayıdaraq, yandırılıb,dağıdılmıĢ ata-baba yurdlarını bərpa etmiĢlər.Dəstəkert kəndində XIX əsrdə molla məktəbi fəaliyyət göstərmiĢdir. Buradadövrün tanınmıĢ ruhanisi, Ġstanbulda ali ruhani təhsili almıĢ ġamxal Əfəndi dini vədünyəvi elmlərdən dərs demiĢdir. Sovet hökumətinin ilk illərində Dəstəkertkəndində ibtidai məktəb açılmıĢ, 1952-ci ildə isə kənddə rus, erməni vəAzərbaycan dillərində tədris aparılan beynəlmiləl orta məktəb açılmıĢdır.1930-cu ildə Dəstəkert rayonunda kolxoz yaradılmıĢ, lakin sonradan kolxoztəsərrüfatı özünü doğrultmamıĢ, 1956-cı ildə ləğv edilərək, əmlakı Qızıl Ģəfəqkolxozuna vermiĢdir.Dəstəkert rayonda yeganə azərbaycanlı qəsəbəsi idi. 1947-ci ildəDəstəkertdə mis-molibden mədəninin iĢə salınması kəndin həyatında mühüm tarixiəhəmiyyətli hadisə oldu. Mədənin iĢə salınması ilə Dəstəkert qəsəbəyə çevrildi,kəndin ətrafında 100-dən çox birmərtəbəli fin evləri və doqquz beĢmərtəbəli binainĢa edildi. Mədəndə iĢləyən 1000-ə qədər adam burada məskunlaĢdı. Dəstəkertdəçıxarılan molibden emal edilmək üçün Çelyabinsk Ģəhərinə, mis isə ErmənistanınAllahverdi rayonuna göndərilirdi. Filiz ehtiyatının azlığı səbəbindən Dəstəkert mismolibdenmədəninin fəaliyyəti 1969-cu ildə dayandırıldı. Elə həmin ildə qəsəbədətibb alətləri zavodu açıldı ki, burada iĢləyənlərin 80%-dən çoxunu azərbaycanlılartəĢkil edirdi.Böyük Vətən Müharibəsində Dəstəkert camaatından 78 nəfər iĢtirak etmiĢ,onlardan 37 nəfəri geriyə qayıtmamıĢdır. Partiya və dövlət xadimi, əslənDəstəkertdən olan Abdullayev Yunis Ramazan oğlu polkovnik rütbəsində 1945-ciildə Almaniya torpaqlarında həlak olmuĢdur.Dəstəkert kəndindən 2 kiçik dağ çayı axırdı: Haça qaya çayı və Təkbarmaqçayı. Bu çaylar Sisyan Ģəhərinin yaxınlığında Bazarçaya tökülürdü. Təkbarmaqçayının üzərində DaĢ körpü adlanan 6 metr uzunluğunda, 1,5 metr enliyində, bütövbir sal daĢdan ibarət təbii körpü - keçid var idi.Dəstəkert kəndinin bütün toponimləri təmiz Azərbaycan türkcəsindədir:Soyuq bulaq, Armudlu bulaq, Sap dərə, Yelli yurd, Kotan düzü, ġərbət içilən,Taxt yurd, Çəmənlik, ġıx Əhməd piri, Qara qəyə piri, Haça qaya.226