Yüklə - Azərbaycan Tarixi Portalı

ġurnuxu kəndiġurnuxu kəndi Gorus rayonunun ən böyük azərbaycanlı kəndi idi. Gorusrayon mərkəzindən 27 km cənubda, meĢənin içərisində, Qafan-Gorus magistralyolunun kənarında, Ağbulaq, ġamsız, ġahverdilər və Çayzəmi kəndlərininyaxınlığında yerləĢmiĢdi. 1988-ci ildə kənddə 100 ev, 800-ə yaxın əhali var idi.Kənddə ən qədim zamanlardan son illərə (1989) qədər yalnız azərbaycanlılaryaĢamıĢdır. ġurnuxu kəndinin ətrafında qədim kilsənin və qəbiristanlığınqalıqlarının, Kəpəz dağı adlanan yerdəki ibadətgahın (pir) olması bu kəndin qədimtarixə malik olduğunu göstərən faktlardır. ġurnuxu kəndinin yaxınlığında vaxtiləAğvanlı adlı azərbaycanlı kəndi olmuĢ, 1918-ci ildə həmin kənd dağıdılmıĢ vəsonra bərpa edilməmiĢdir. Ağvanlı toponimi də bu yerlərin qədim Albaniya iləbağlılığını göstərən tarixi faktdır.1918-20-ci illərdə ġurnuxu kəndi dağıdılmıĢ, kənd camaatının bir hissəsiqətlə yetirilmiĢ, bir hissəsi isə qaçqın düĢərək Qubadlı və Cəbrayıl rayonuna pənahaparmıĢlar. Sovet hökuməti qurulduqdan sonra ġurnuxu camaatı yenidən öz doğmakəndlərinə qayıtmıĢ, dağıdılmıĢ təsərrüfatlarını bərpa etmiĢlər. 1930-cu ildəġurnuxuda ibtidai məktəb açılmıĢ, 1931-ci ildə kolxoz qurulmuĢdur (qonĢuAğbulaq və ġamsız kəndləri ilə birlikdə). Ġkinci Dünya Müharibəsində ġurnuxudan70-dən çox adam iĢtirak etmiĢ, onlardan 25 nəfəri geri qayıtmamıĢdır.Ġkinci Dünya Müharibəsindən sonrakı illərdə Gorus rayonunda ermənilərazərbaycanlı əhaliyə qarĢı təcavüzkar münasibətlərini daha da gücləndirdilər.1948-52-ci illərin deportasiyası zamanı digər azərbaycanlı kəndləri kimi,ġurnuxu camaatının da bir hissəsi köçüb Azərbaycana gəlmiĢ, Bakı,Sumqayıt, Ağdam, Mingəçevir və Bərdə Ģəhərlərində məskunlaĢmıĢlar.Ermənilərin apardıqları milli ayrı-seçkiliyə baxmayaraq, 70-80-ci illərdəġurnuxu kəndi xeyli inkiĢaf etmiĢdi. Kənddə müasir tipli məktəb binası, klub,kitabxana, tibb məntəqəsi, idarə binası, mağaza, çoxlu ikimərtəbəli, hər cür Ģəraitiolan xüsusi evlər tikilmiĢdi. 1988-ci il noyabrın sonlarında Gorus rayon partiya vəhökumət rəhbərliyinin təĢkilatçılığı ilə rayonun bütün azərbaycanlı kəndləri, ocümlədən, ġurnuxu kəndinin camaatı zorla deportasiya olunaraq, Azərbaycanaqovuldular. Kənd camaatının böyük əksəriyyəti ev əĢyalarını çıxarda bilmədilər.Evlərin çoxu dəyiĢilməmiĢ qaldı.Qarabağ uğrunda gedən döyüĢlərdə ġurnuxudan 5 nəfər Ģəhid olmuĢdu(Niftəliyev Azər Bayram oğlu - baĢ leytenant, ölümündən sonra "Azərbaycanbayrağı" ordeni ilə təltif olunmuĢdu; Ağayev Mehman Müseyib oğlu, ġükürovSeymur ġəmil oğlu, Adıgözəlov ElĢən Telman oğlu, Muradov Elbariz Cənnətoğlu).Görkəmli alim, Azərbaycanda oftolmologiya elminin banilərindən biri,akademik Ümnisə xanım Musabəyova ġurnuxuda anadan olmuĢdur.252