DÜġMƏNLƏRĠNDƏN GÜCLÜ ġƏXSĠYYƏT - Kitabxana

yaradılır. Sülhsevər Sovet hökuməti 1951-ci ilin noyabrın 3-də bu xüsusda Türkiyəhökumətinə ciddi xəbərdarlıq etmiĢdir».Əllinci illərdə «Kitabi-Dədə Qorqud» eposu ilə əlaqədar məsələləriHüseynqulu Məmmədli və Fəxrəddin Əliyev «Qobustan» jurnalının 1997-ci il 1-2sayında (səhifə 19-22) obyektivcəsinə iĢıqlandırmıĢlar. Müəlliflərin ««Kitabi-DədəQorqud» eposu türkmən folklorĢünaslığında» adlı elmi-tədqiqat məqaləsindədeyilənləri nəzərinizə çatdırıram:«Türkmən folklorĢünaslığının və klassik ədəbiyyatının səriĢtəli araĢdırıcısısayılan Əhməd Axundov «Qorqud Atanın kitabı» adlı məqaləsini hələ 1942-ci ildəyazmıĢ, «Sovet ədəbiyyatı» jurnalında çap etdirmiĢdir (1942, sayı 11).Gənc alimin 1940-cı ildə Leninqraddan dostu Ata QovĢudova göndərdiyiməktubundan aydın olur ki, bu illərdə o, Kitabi-Dədə Qorqud abidəsininAzərbaycan araĢdırıcıları ilə də yaxından əlaqə saxlamıĢdır. Məktubun axırındayazır: «...Əgər gələ bilməsən, yayda mən gələrəm, onda sən «Koroğlu»dan, mən də«Dədə Qorqud»dan Bakıdakı yoldaĢlara bir hesabat yazarıq» («Türkmənistan»qəzeti, 1994, 30 mart № 72).Ġki il sonra Məti Kosayev «Qorqud Ata» eposunun 10 boyunu «Sovetədəbiyyatı»nda (1945), eyni adlı məqaləsini isə «Sovet Türkmənistanı» qəzetində(7.VII.1945) dərc etdirmiĢ, hətta bəzi boyları orta məktəb dərsliklərinə saldırmağanail olmuĢdur. 1946-cı ildə isə keçmiĢ SSRĠ EA-nın Türkmənistan filialınınxəbərlərində (№ -3, 4) alimin «Qorqud Ata» kitabı haqqında yazıları çap edilmiĢdir.Daha sonra o, B.Karrıyevlə birlikdə «KDQ» abidəsini bütövlükdə TSSR-in 25illiyinə hədiyyə olaraq hazırlamıĢ, ancaq bu nəĢr müəlliflərə sevinc gətirməmiĢdir.Azərbaycanda olduğu kimi Türkmənistanda da, eləcə də keçmiĢ sovetimperiyasının tərkibində olan türk mənĢəli respublikalarda xalqların tarixiqəhrəmanlıq müharibələrini, oğul və qızların döyüĢkənliyini, yenilməz ruhunutərənnüm edən qədim oğuz eposları «Manas», «Kitabi-Dədə Qorqud», «Yusif-Əhməd», «Gül-bülbül» və onlarca baĢqa abidələr 1951-ci ildə Moskvanın göstəriĢiilə burjua millətçiliyini təbliğ edən zərərli əsərlər sayılmıĢ, nəĢri və təbliğidayandırılmıĢdır. Bu sahədə elmi fəaliyyət göstərən vətənpərvər milli kadrlar,tanınmıĢ elm və mədəniyyət xadimlərinin müəyyən qismi həbs olunmuĢ, ömürlüksürgünlərə, zülm və iĢgəncələrə məruz qalmıĢ, bəziləri də məhv edilmiĢdir.Bu prosesdə Moskvanın hakim dairələrinin antitürk, antimüsəlmansiyasətini yerinə yetirən xüsusi idarələr eyni ssenari ilə bütün türk respublikalarındariyakar, savadsız yerli ziyalılardan da məharətlə istifadə etmiĢlər. Onları sağlamiradəli, dəyanətli həmkarlarına qarĢı qoymuĢlar. Fasiləsiz olaraq iclaslar,yığıncaqlar çağırmıĢ, münaqiĢələri, intriqaları, qarĢıdurmaları qızıĢdıran müzakirələrkeçirmiĢlər. Belə Ģər qüvvələr həm də abidələrin milli tarixi mahiyyətinəkölgə salan zərərli məqalələr yazmıĢ, hətta həmkarlarına böhtan atmaq,nahaqdan onları ittiham etməkdən belə çəkinməmiĢlər. Türkmən alimi MətiKosayevin ilk dəfə nəĢrə hazırladığı «Qorqud Ata» kitabı da 1951-ci ildə belə269