DÜġMƏNLƏRĠNDƏN GÜCLÜ ġƏXSĠYYƏT - Kitabxana

uraxılmıĢ Böyük Sovet Ensiklopediyasının birinci cildində Azərbaycan haqqındaverilmiĢ məqalələri müqayisəli Ģəkildə gözdən keçirmək kifayətdir.1949-cu ildə nəĢr olunmuĢ BSE-nin BaĢ redaksiyasının tərkibi 20 nəfərdənibarətdir. Onların arasında bir nəfər də olsun erməni yoxdur. 1970-ci ildə BaĢredaksiya heyəti 29 nəfərə çatdırılmıĢdır ki, bunların ikisi ermənidir. BaĢredaktorun birinci müavini Azərbaycan xalqının qatı düĢməni Stepan ġaumyanınoğlu Levon ġaumyandır.1949-cu ildə M.C.Bağırovun təkidi ilə BSE-nin birinci cildində dərcedilmiĢ məqalələrə 1970-ci ildə qayçı tutulmuĢdur, onların həcmi yarıbayarıazaldılmıĢ, qədim Azərbaycan xəritələrinin bir neçəsi ixtisara düĢmüĢdür.1949-cu ildəki cilddə Azərbaycana aid ilk məqalə «Ġran Azərbaycanı»dır(səh.433-434). 1970-ci ildə Azərbaycanın bütövlüyünün düĢmənləri «AzərbaycanSSR»lə iĢi bitmiĢ hesab etmiĢlər. Azərbaycanın əhalisi haqqındakı abzasa«ermənilər Dağlıq Qarabağ MV-də, Naxçıvan MSSR-in dağlıq hissəsində,respublikanın bir sıra Ģəhərlərində yaĢayırlar» cümləsi artırılmıĢdır.1949-cu ildəki cilddə bir səhifəlik «Azərbaycan dili» məqaləsi 1970-ciildə səhifənin bir neçə cümlədən ibarət kiçik yazısına çevrilmiĢdir. Məqalədəoxuyuruq: “AZƏRBAYCAN DĠLĠ. Azərbaycan SSR-də, Gürcüstan SSR-də,Dağıstan MSSR-də, Özbəkistan SSR-də, Türkmənistan SSR-də, Qazaxıstan SSRdəvə Ukrayna SSR-də, habelə Ġranda və Ġraqda yaĢayan azərbaycanlıların dili”.Məqalədən elə çıxır ki, Ermənistan SSR-də azərbaycanlılar yaĢamır və ya yaĢasalarda, Azərbaycan dili onların ana dili deyildir. 1970-ci ildə M.C.Bağırovun partiyavəzifəsini daĢıyanlar BSE-nin BaĢ redaksiyasına bu barədə irad tutmamıĢlar.1949-cu ildə bir səhifəlik «AZƏRBAYCANLILAR» məqaləsi də Levonġaumyanın qəzəbinə gəlmiĢdir. Məqalə 4 dəfə ixtisara məruz qalmaqla bu ĢəklədüĢmüĢdür: «AZƏRBAYCANLILAR - millət, Sovet Ġttifaqında azərbaycanlılarAzərbaycan SSR-in əsas əhalisini (67,5%) təĢkil edir» (səh.277).1970-ci illərdə «azərbaycanlıları qədim mədəniyyətə malik olan xalq»kimi qəbul etməyən daĢnak xislətli ensiklopediyaçılara qarĢı mübarizənin baĢındayenilməz və əyilməz bir insan - ASE-nin ilk yaradıcısı Rəsul Rza dururdu. ASE-ninBaĢ redaktorunun 1972-ci ildə yazdığı bir məktub bu mənada əvəzsizdir.Ermənistan Sovet Ensiklopediyası BaĢ redaksiyasına göndərilmiĢ həmin məktubbelə adlanır: «Ermənistan Sovet Ensiklopediyasının birinci cildi üçün nəzərdətutulmuĢ «Azərbaycan SSR» məqaləsi barədə bəzi qeydlər və təkliflər».Əslində «bəzi qeydlər və təkliflər» Azərbaycan tarixini təhrif edənlərəqarĢı tarixi ittihamnamədir. Rəsul Rza məktubunun əvvəlində göstərir ki,Ermənistan Sovet Ensiklopediyası üçün nəzərdə tutulmuĢ məqalədə Azərbaycanıntarixinin bütün mərhələləri elmə zidd və həqiqətə uyğun olmayan mülahizələrlədoludur. Gürcüstanda ensiklopediyanın birinci cildi üçün hazırlanmıĢ materialdanfərqli olaraq, burada Azərbaycan tarixi BSE-də verilmiĢ məqalə baxımından deyil,Ermənistanda çap olunmuĢ qeyri-elmi və zərərli cəfəngiyyat əsasında yazılmıĢdır.304