DÜġMƏNLƏRĠNDƏN GÜCLÜ ġƏXSĠYYƏT - Kitabxana

«ġahnamə» süjetləri əsasında Azərbaycan dramaturqunun yazdığı əsərin rus dilinətərcümə olunması və Moskvada nəĢr edilməsi barədə göstəriĢ vermiĢdir.Lakin H.Cavidin Azərbaycan SSR Yazıçılar Ġttifaqındakı «dostları» bəhanətapıb «SəyavuĢ»un rusca çıxmasının qarĢısını almıĢlar. Bakıya Moskvadan belə bircavab gəlmiĢdir: ««SəyavuĢ» planda olmadığı üçün çap edilməyəcəkdir. Redaksiyamüdiri Musaelyan».Azərbaycan Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin ilkazərbaycanlı katibi bütün yazıçılar kimi H.Cavidə də mənzil Ģəraitinin vəgüzəranının yaxĢılaĢdırılmasında xüsusi qayğı göstərmiĢdir. M.C.Bağırov sevimliĢairin arzusunu, nəzərə alaraq, ona ailəsi ilə birlikdə Azərbaycan Mərkəzi ĠcraiyyəKomitəsinin binasında, baĢqa sözlə, indiki ev-muzeyində yaĢamasına icazə vermiĢdi.Hüseyn Cavid Azərbaycan MĠK binasından 1934-cü ildə Vladiqafqaza istirahətəyollanmıĢ, 1936-cı ildə Moskvaya səfərə çıxmıĢ, Sovet Yazıçıları EvindəAzərbaycan ədəbiyyatı gecəsində çıxıĢ etmiĢdir...1935-ci ildə Sovet Azərbaycanının on beĢ illiyi münasibətilə ən yaxĢısəhnə əsərlərinin müsabiqəsində H.Cavidin «Xəyyam» pyesi mükafata layiqgörülmüĢdür. Ömər Xəyyamın həyatından bəhs edən dram Azərbaycan SSR-in onbeĢ illiyinə həsr olunmuĢ müsabiqənin qalibi elan edilmiĢdir. Bu ancaq və ancaqM.C.Bağırov dövründə ola bilərdi. Təsadüfi deyildir ki, «Xəyyam»dan sonraM.C.Bağırovun tövsiyəsi ilə Azərbaycan Dövlət Dram Teatrı tərəfindən H.Cavidin«ġeyx Sənan» və «SəyavuĢ» pyeslərinin tamaĢaları ġuĢada, Lənkəranda, Ağdamdada göstərilmiĢdi. 1936-cı il aprel ayının 14-də Azərbaycan Dövlət Dram Teatrınınsəhnəsində «SəyavuĢ»un 100-cü tamaĢasında M.C.Bağırov da olmuĢdu. Həmin ilAzərbaycan rəhbəri «AzərnəĢr»in 1937-ci il üçün planını nəzərdən keçirmiĢdi.Burada H.Cavidin «Xəyyam» pyesinin də adı vardı...Fəqət böyük sənətkarın sənət iĢığına qara pərdə tutanlar da öz iĢlərindəidilər. 1932 -ci ildə təĢkil edilmiĢ Azərbaycan Sovet Yazıçıları Ġttifaqının rəhbərləriilk növbədə SSRĠ Yazıçılar Ġttifaqının rəhbərlərinin göstəriĢlərinə əməl edirdilər.Onlar üçün H.Cavid pantürkist burjua Ģairi idi. 1936-cı il mart ayında AzərbaycanYazıçılar Ġttifaqının üçüncü plenumunda çıxıĢ edənlərin tənqid hədəfi H.Cavid idi:«Hüseyn Cavid öz yaradıcılığında burjuaziya romantikası ilə osmanlı xalqınaarxalanır, öz dilini və tematikasını da oradan alır».Azərbaycan Respublikası Siyasi Partiyalar və Ġctimai Hərəkatlar DövlətArxivində M.C.Bağırov - Hüseyn Cavid münasibətlərinin səmimiyyətini göstərənsənədləri həyəcansız oxumaq mümkün deyil. Bunların arasında dahi söz ustasının1936-cı il oktyabr ayının 3-də öz dəst-xətti ilə yazılmıĢ məktubundakı aĢağıdakısətirləri nəzərinizə çatdırıram:«Möhtərəm Mir Cəfər Bağırov yoldaĢ!Son zamanlarda mənə və yazılarıma qarĢı istər mənəvi, istər maddicəhətdən, qaba və soyuq bir keçimsizlik var. Bu da yalnız tək-tək Ģəxslərinkaprizindən irəli gəlməkdədir.»362