DÜġMƏNLƏRĠNDƏN GÜCLÜ ġƏXSĠYYƏT - Kitabxana

1975-ci ildə «Gənclik» nəĢriyyatı Mehdi Seyidzadənin «Unudulmazxatirələr» kitabını oxuculara çatdırmıĢdır. Kitabdakı ilk məqalə HüseynCavid haqqındadır. M.Seyidzadə göstərir ki, Hüseyn Cavidlə 1927-ci ildə tanıĢolmuĢdur. 1935-ci ildə böyük Ģairi toy məclisinə dəvət etmiĢdir. 1936-cı ildəH.Cavidlə birgə ġüvəlana bağa köçmüĢdür. Məqalədə oxuyuruq: «Bağdaqaldığımız müddətdə bir-birimizə hörmət və məhəbbətimiz daha da artdı. Cavidinhəyat yoldaĢı MüĢgünaz xanım mənim həyat yoldaĢım Kübra, bacım Səkinə xanımilə mehriban bacı kimi idilər... Mən Cavidlə birgə kitab oxuyur, nərd atır, ƏləsgərAbdullayevin vallarına qulaq asırdıq. Bu məĢhur xanəndənin muğamat oxumasıCavidin xoĢuna gəlirdi. Söhbət zamanı Cavidə məni maraqlandıran suallarverirdim. Bir gün ondan xəbər aldım ki, əsərlərinin içərisində ən çoxsevdiyi hansıdır? O dedi: «ġeyx Sənan!» Arxiv materialları göstərir ki,«ġeyx Sənan» M.C.Bağırovun da ən çox sevdiyi əsərlərdən olmuĢdur. H.Cavid1936-cı ildə ġüvəlan «təcridxanasında» Mehdi Seyidzadə ilə nərd oynayarkən,M.C.Bağırov 1937-ci ildə Moskvada keçiriləcək Azərbaycan incəsənətiongünlüyünün repertuarına «ġeyx Sənan» dramını da əlavə etmiĢdi. TəqdimatarayıĢında deyilir: ««ġeyx Sənan» H.Cavidin ən yaxĢı əsərlərindəndir. Burada birtərəfdən dinə qarĢı mübarizə ideyası təbliğ edilir, digər tərəfdən Qafqazın,xüsusilə Tbilisinin əsrarəngiz gözəlliyi vəsf olunur. Bu Ģəhərlə bağlı rəvayətH.Cavidin pyesində bədii əksini tapmıĢdır».M.C.Bağırovun vaxtında Hüseyn Cavidin qaldığı «Ģəhər təcridxanası»haqqında isə Camo Cəbrayılbəylinin 1966-cı ildə Azərbaycan Dövlət NəĢriyyatıtərəfindən buraxılmıĢ «Xatirələrim» kitabında geniĢ bəhs olunur. Bu binadaSovet hakimiyyəti illərində Mərkəzi Darülmüəllim, baĢqa sözlə, pedaqojitexnikum yerləĢmiĢdir. Burada H.Cavid türk dili və ədəbiyyatı, C.Cəbrayılbəylibiologiya müəllimi olmuĢlar. Müəllif yazır: «Məktəbdə təlim-tərbiyə iĢinə dahayaxından diqqət vermək məqsədi ilə burada dərs deyən müəllimlərdən bir neçəsinəhəmin binada ev verilmiĢdi. Mən binanın ikinci mərtəbəsində, Cavid isəüçüncü mərtəbəsində yaĢayırdıq. Biz tez-tez bir-birimizin evinə gedər,söhbətləĢərdik. Mən həmiĢə onlara gedəndə Cavidi bəzən binanın damının üstündəgörərdim. Sonra öyrəndim ki, Cavid oradan Ģəhəri seyr etməyi sevərmiĢ».Bu da unudulmazdır ki, içərisində yaĢadığı və hərdən damından Ģəhəri seyretdiyi binanın yaradıcısına H.Cavid hələ gənc yaĢlarında Ģeir həsr etmiĢdir. Bubarədə ilk dəfə məĢhur salnaməçi Qulam Məmmədli 1990-cı il iyul ayının 8-də«Ədəbiyyat və incəsənət» qəzetindəki məqaləsində söhbət açmıĢdır. Məlum olduğukimi, Cavid ibtidai təhsilini Naxçıvanda, Məhəmməd Tağı Sidqinin məktəbindəalmıĢdır. 1898-ci ildə məktəbi bitirən Cavid Ģiddətli göz ağrısına tutulmuĢ vəmüalicə üçün Cənubi Azərbaycana getmiĢdir. «Məktəbi -tərbiyə»nin -məzunumöhtərəm müəllimi M.T.Sidqiyə göndərdiyi bir məktubunda yazırdı: «Məktubunualdım. Qəmli; xəstə gözlərimə iĢıq gəldi». Qulam Məmmədli on altı yaĢlı Cavidingözlərinə iĢıq gətirən həmin məktubun məzmunu barədə belə yazır: «Hacı360