DÜġMƏNLƏRĠNDƏN GÜCLÜ ġƏXSĠYYƏT - Kitabxana

Azərbaycan incəsənətinin, musiqisinin, rəssamlığının yüksək səviyyəsindən söhbətaçılmalıdır. Zira Nizami əsərlərində bunlar öz əksini tapmıĢdır. Xüsusilə boyük Ģairiəhatə edən ədəbi mühitə, dahi alim və söz ustalarına diqqət yetirilməlidir. ÇünkiAzərbaycan mədəniyyəti və ədəbiyyatının «qızıl əsri» onların sayəsində baĢvermiĢdir. Bu, bütün məqalənin baĢlıca xətti olmalıdır və yalnız bu tərzdəNizaminin bütün orta əsrlər Azərbaycan mədəniyyətində əhəmiyyətli rolu qavranılabilər.2.Nizaminin adı Azərbaycan intibahı ilə sıx bağlıdır. Bu intibah o zamankıAzərbaycanda dövlətlərin sayının ümumi artımı ilə, xüsusilə səlcuq hökmranlığınındağılmasından sonra bu dövlətlərin siyasi, iqtisadi və mədəni gücünün yüksəlməsiilə izah olunmalıdır.XI və XII əsrlərdə baĢ verən siyasi hadisələr müəllif tərəfindən yalnız buplanda iĢıqlandırılmalıdır.3.O dövrün ədəbi mühiti bütün rəngarəngliyilə göstərilməlidir.Unudulmamalıdır ki, hətta ġirvanĢahlar sarayında yaranan ədəbiyyat belə Ģahlarıtərifləyən qəsidələrlə məhdudlaĢmır. Adı çəkilən «qəsidəçi Xaqani» zəmanəsinin ənmütərəqqi Ģəxsiyyətlərindən biri olmuĢdur, fəlsəfi məna daĢıyan rübailərindəzorakılığa və feodal özbaĢınalığına etiraz səsini qaldırmıĢdır.Bunu da qeyd etməyi lazım bilirik ki, Azərbaycan ədəbiyyatının bir çoxistedadlı nümayəndələri tarixi Ģəraitlə əlaqədar sarayla bağlı olsalar da, yüksək bədiisənət nümunələri yaratmıĢlar.4.Nizami əsərlərini təhlil edərkən, Ģairin yaradıcılığının ideya-bədiikeyfiyyətləri qabarıq göstərilməli və bu mənada onun dünya ədəbiyyatına gətirmiĢolduğu yeniliklərdən bəhs edilməlidir.5.Müəllif belə bir yanlıĢ fikir söyləyir ki, Nizami indiyədək dünyamədəniyyəti tarixinə daxil olmamıĢdır. Məqaləsində isə Nizaminin dünya ədəbiyyatınatəsirindən danıĢır, baĢqa sözlə, dediklərinin əksinə çıxır. Nizaminin və bütünlükdəXII əsr Azərbaycan mədəniyyətinin (ümumiyyətlə ġərq mədəniyyətinin yox)dünya ədəbiyyatına təsiri geniĢ verilməlidir.6.Nizaminin mütərəqqi dünyabaxıĢı özünü fəlsəfi və sosial ideyalarızəngin olan «Sirlər xəzinəsi» və digər möhtəĢəm əsərlərində bariz bir Ģəkildəgöstərir. Müəllifin «Ģair bir ayağı qəbirdə ikən hakimlərin qəzəbindənqorxmamıĢdır» ifadəsi ömrü boyu qaniçən zalımlara və sosial ədalətsizliyə qarĢıolan böyük mübarizin obrazına ziddir.7.Müəllifin «Nizami poemalarının çətin anlaĢıqlı» ifadəsi də düzgündeyildir. Əgər belə olsaydı, Azərbaycan xalqı Nizami yaradıcılığını bu qədərdərindən dərk edə bilməzdi, Azərbaycanın Ģifahi və yazılı ədəbiyyatına müstəsnatəsir göstərmiĢ müdrik poeziya xalqın hafizəsində qorunub- saxlanılmazdı.8.Məqalədə bir sıra təhriflərə də yol verilmiĢdir. Məsələn, oğuzlarAzərbaycana XI əsrin ikinci yox, birinci yarısında gəlmiĢlər. «Ġran səlcuqları»istilahı (səh.2) yanlıĢdır. «Akta» əvəzinə «ikta», «Belyakon» əvəzinə «Beylakan»,316