DÜġMƏNLƏRĠNDƏN GÜCLÜ ġƏXSĠYYƏT - Kitabxana

müddət ərzində yiyələndiyim redaktə vərdiĢini heç bir qəzet, jurnal redaksiyasındaqazanmaq olmazdı. Bundan əlavə, həmin ensikiopediyanın bütün 10 cildininsözlüyü hazırlandığına görə hər adın, hər terminin ətrafında necə mübahisələrgetdiyinin Ģahidi olurduq. Həmin mübahisələrin çoxu da siyasi xarakter daĢıdığınagörə, əslində bizim dünyagörüĢümüzün və əqidəmizin formalaĢması prosesigedirdi. Hamısının fövqündə isə Rəsul müəllimin bizə örnək olan Ģəxsiyyətidururdu.Oxucuları yorsam da, maraqlı bir sözün Ensiklopediya tarixçəsini yazmaqistəyirəm. Məlum olduğu kimi, ensiklopediya nəĢri təcrübəsinə görə, iki adlatanınan yer adlarının geniĢ yayılanı ilə (təbii ki, ensiklopediyanın harada, hansıölkədə nəĢr edilməsi nəzərə alınmaqla) məqalə, o biri ad qarĢısında isə həminməqaləyə isnad verilir. «Ararat» məqaləsi ilə bağlı Rəsul müəllimin fikri belə idiki, (Moskvada nəĢr olunmuĢ ensiklopediyadan fərqli olaraq) əsas məqalə«Ağrıdağ» adı ilə getməli, «Ararat» sözündə isə «Bax: Ağrıdağ» deyə, isnadverilməli idi. Lakin siyasi dairələr (sözlüklər Azərbaycan KP MK-da müzakirəolunurdu) bununla razılaĢmayaraq, kompromis variant qəbul etmiĢdir. Yəni,ensiklopediyada həm «Ağrıdağ», həm də «Ararat» məqalələri veriləcəkdir.Sonradan, həqiqətən belə oldu və bir ensiklopediyada eyni yer haqqında iki addamüxtəlif, bir-birini təkrar etməyən məqalə verilməsi ensiklopediya nəĢri tarixindənadir, bəlkə də yeganə hadisədir.1970-ci ildə R.Rzanın redaktorluğu ilə buraxılmıĢ ASE-nin birinci cildininilk tirajının satıĢdan yığıĢdırılaraq qadağan edilməsinin də səbəblərindən biri«Ararat» məqaləsi idi. Məqalə cəmi bir cümlədən ibarət idi və sonunda isnadverilmiĢdi ki, «Bax: həmçinin Ağrıdağ».ASE-nin sonra, 1976-cı ildə Cəmil Quliyevin baĢ redaktorluğu iləburaxılmıĢ birinci cildində «Ararat» məqaləsi geniĢləndirilmiĢ və həmin isnadçıxarılmıĢdı.«Ömürdə qalan izlər» xatirəsində əməkdar jurnalist Azər Bağırov yazır:«Mən özümü çox xoĢbəxt sayıram ki, ömrümün düz 10 ilini Rəsulmüəllimlə birgə, onun rəhbərliyi ilə iĢləmiĢəm. Bunun 8 ildən çoxunu Rəsulmüəllimin bilavasitə bağlı olduğu dil və ədəbiyyat redaksiyasına baĢçılıqetmiĢəm... Cildə qarĢı irəli sürülən ittihamların bir qismi məhz bizim sahə -dil vəədəbiyyatla bağlı olduğu üçün onların bəziləri üzərində ötəri də olsa, dayanmaqistərdim. Məsələn, cilddə millətçilik və pantürkizm meylləri «kəĢf» etməkcəhdləri nə qədər ağlasığmaz, absurd, gülünc görünsə də, Azərbaycan dilinində türk dilləri ailəsinə mənsub olması Ģübhə altına alınmıĢdı. Hətta gün kimiaydın olan bu həqiqəti rus mənbələrinə əsasən «sübut» etmək tələb edilirdi.Yaxud türkologiya ilə az-çox əlaqəsi olan hər kəsin stolüstü kitabı olan MahmudKaĢqarinin möhtəĢəm «Divani-Lüğətit-Türk» əsərinin tərcüməsini 3 cilddə nəĢretdirmiĢ məĢhur Türkiyə alimi Bəsim Atalay haqqında qısa bioqrafik məqaləverilməsi də pantürkizm əlaməti sayılmıĢdı».280