Nova slika II - Jovan Despotović

168neizostavan u onim grupnim autorskim izložbama koje problematizuju aktuelne umetničketendencije.Pred sebe, odnosno pred sopstveno delo, Bajić je postavio sledeće pitanje: "Kakodoći do tačke gde oblici postaju upotrebljive prostorne strukture i nosioci narativnog; gdetvrđave, zvonici, radari sateliti, trotineti, kuće, muzeji i delovi silnih drugih skulptura, reke ijezera, masline i brodovi, fontane i gradovi, postajunosioci asocijacija koje su spremne zasvakovrsne transformacije? Dakle, da li je moguće, oslanjajući se na naše, sa svih stranapopunjavano, iskustvo 'gledanja i pamćenja', koristeći se montažom vizuelnih formi,zatvoriti novi asocijativni značenjski krug skulpture u odnosu na retoričnost njenih oblika?"Sledeći ovakvu ideju, vajarski proizvodi Mrđana Bajića, sa unutrašnjim kompleksomsadržaja i mnoštvom novih, uglavnom ne-vajarskih materijala (poliester, aluminijum,terakota, sintetička trava, akrilik, točkovi za nameštaj) i dr.) sačinjavaju skulpturuprizornosti, jednu izrazito senzibilizovanu situalciju definisasnu kao konačno delo, ali kojeinicira brojne varijante tumačenja i povratnog doživljaja pri opservaciji. Tradicionalnasimbolička igra otkrivanja značenja i sadržaja u ovim delima oplemenjena je još i mitskimsazvučjima formi, koje, bezmalo, dobijaju i ponešto od ritualne osobenosti. Ovakviformalno-značenjski zahvati M. Bajića upravo i insistiraju na što većem prisustvovanjuposmatrača, gotovo identifikovanju njegovih senzornih i emotivnih potencijala.Ako, na prvi pogled, ovi radovi imaju određena precizna obeležja oblika (piramida,podmornica, Vavilon, kada itd.) asocijativnom eliminacijom ubrzo dolazimo dotranscedentnih značenja defunkcionalizovanih predmeta (kada u kojoj se ne može kupati,sanke koje se ne mogu klizati, vetrenjače koje se ne okreću, zvona koja ne zvone). Dakle, zabajića jezik skulpture je metajezik, govor o govoru promenjenih ili paralelnih realnosti kojenastaju kao plog krajnje oslobođene imaginativne volje stvaralaca.Iako se odmah prihvata ozbiljnog posla - dešifrovanja mnogobrojnih značenjaskulpture Međana Bajića, kritika je ipak više išla već prohodnim putevima tumačenja. Opštamesta umetnosti osamdesetih lako su prepoznata u (i) Bajićevom delu, pa su na taj način iobjašnjavana. No, neke njegove specifičnosti su manje uzimane u obzir.Već od prvih izlagačkih nastupa, u delima M.Bajića mogla se uočiti određenapotreba da se statičnost dela, njegova unutršnja nepokretnost i spoljašnja, empirijska, fizičkauravnoteženost poremete, dase izazove naše iskustvo koje je naviko na samo jedan principmehaničke statike. Mada je, kao školovan umetnik, bio do kraja svestan zahteva skulptureda sopstvenim izgledom ne narušava načela "nepokretnosti", vizuelne i prostornekonačnosti koja je bila namenjena, pre svega, vajarstvu reprezentativnih ili figurativnihorijentacija, Bajić se nije zadovoljavao ovakvim uslovima, već je sopstveno delodestabilizovao uparvo na toj osetljivoj tački. Svaki od njegovih figuravnih prizora, tokomovog perioda, pokazivao je znake određene aktivnosti prema prostoru, u njima su iniciranidoživljaji pokreta u statičnosti, jednog mentalnog, čak perceptivnog, pomeranja unutrarstvarnog fizičkog miraovanja. Zahevi koje je M. Bajić stavio pred svoj rad posebno se jasnomogu videti na ovoj izložbi, jer njegovi predmeti sve više postaju "nestabilni": vertikale suizmeštene iz dopuštenog ugla nagnutosti, šinesaonica ne teku baš paralelno, kade koje suispunjene "vodom" do vrha mogu se, poput kolevki, zaljuljati itd.Karakteristična je i upotreba boje u delima Mrđana Bajića. Sa povećanjem saznanjao mestu i ulozi skulpture u umetnosti ovog perioda, u Bajićevom iskustvu poavila se i jednanova potreba da vajarskom delu, osim njemu primerenih, striktnih medijskih osobina,pripoji i kolorističke komponente. U kompleksu zbivanja ovog stvaralačkog perioda uočenesu i tendencije medijskog povezivanja jezika skulpture i slikarstva, a zatim i drugih