POST SCRIPTUM - 3 -2020

– o edycji kanadyjskiej
Literackiego Sopotu
festiwalu. Jakby ucieczka miała coś zmienić, nadać inny
porządek wydarzeniom, pozwolić na dystans wobec tego,
co rani i upokarza.
Jest jednak inny biegun tej historii – Shirley
(Dorota Androsz), bibliotekarka i przywódczyni
lokalnego gangu. To ona, można powiedzieć, tnie na
kawałki ustalony rytm dnia, wywraca do góry nogami
rutynę i powtarzalność. Clermont traci dla niej głowę,
niepohamowane żądze dają początek tragedii. Między
Shirley a Clermontem rodzi się uczucie, na którego
drodze staje jednak Jajco (Michał Jaros), obsesyjnie
przywiązany do Shirley członek gangu. W czasie wieczoru
kawalerskiego dochodzi do pożaru wskutek czego
w płomieniach ginie cały dobytek Clermonta i jego córki
Pascale. Górę biorą emocje, do głosu dochodzą pretensje
i wzajemne roszczenia. Wcześniejszy szał i euforia
zamieniają się w żal i lament. Nie ma tak naprawdę
do czego wracać.
Biegnij koniku przed siebie, uciekajmy
z Montrealu. Uciekamy z arterii wielkich miast, galerii
handlowych, dworców. Chowamy się do swoich ciasnych
mieszkań, fortec, pustych domów, a to wszystko
w obawie przed szalejącą wkoło pandemią. Przed czym
jednak tak właściwie uciekamy? Być może przed sobą,
bo nie chcemy zanadto wnikać, analizować, dzielić
włosa na czworo. Ironia losu sprawia, że uciekając przed
zagrożeniem potykamy się o nas samych, odziedziczone
lęki, frustracje, nieprzetrawione traumy. Dlaczego o tym
piszę? Mam dobitne wrażenie, że tegoroczna edycja
Literackiego Sopotu, pokiereszowana nieco przez reżim
sanitarny, pokazuje jedną fundamentalną rzecz: tęsknotę
za zwyczajnością, niczym nieograniczonymi kontaktami
międzyludzkimi czy potrzebę wspólnoty, dzielenia się
własną historią. Zachowanie dystansu społecznego,
opaski dla osób wypełniających oświadczenia o stanie
zdrowia, maseczki, dezynfekcja rąk, nie grupowanie
się przy wejściach na spotkania, no i oczywiście,
wcześniejsze na nie zapisy, miały pomóc i zapewnić
poczucie bezpieczeństwa. W istocie przyczyniło się do
swego rodzaju zmęczenia spowodowanego nieustannym
zachowaniem kontroli, aby czasem nie wypaść z roli
i być może na chwilę zapomnieć się w rzeczywistości
pełnej zakazów i nakazów. No i z tego względu wielkie
słowa uznania dla organizatorów, że pomimo tylu
obaw udało się chociaż na chwilę przypomnieć aurę
festiwalowych wrażeń z zeszłych lat, a doprawdy nie
było to łatwe.
W ramach festiwalowych spotkań nie zabrakło
intrygujących tematów, ciekawych gości, czy też po
prostu zwyczajnej satysfakcji z uczestnictwa w świecie
kultury. Jeśli edycja kanadyjska, no to oczywiście nie
może obyć się bez gości z Kanady. W spotkaniach
z czytelnikami udział wzięli między innymi: Patrick De
Witt, Michael Crummey czy Medelaine Thien. Sporo
uwagi poświęcono wpływowi działalności człowieka
na dewastację przyrody, świata, w którym żyjemy.
Z tego też względu zainteresował mnie
cykl spotkań zatytułowany „Antropocen”. W jego
ramach odbyło się kilka rzeczywiście cennych
rozmów. Stanisław Łubieński opowiadał o swojej
jeszcze premierowej publikacji Książce o śmieciach.
Podjął w niej niełatwy temat rozpoznania tego,
co leży na sercu zatroskanym o los środowiska.
Wyjaśnił na czym polega efekt zbitej szyby. Otóż,
jeśli jedna osoba wyrzuci śmieci, dajmy na to
w lesie czy poboczu drogi, druga, trzecia zrobi to
samo z większym prawdopodobieństwem i zapewne
z mniejszymi wyrzutami sumienia. W dużym
uproszczeniu, jeden śmieć przyciąga drugi, trzeci
i kolejny. W tym względzie niezwykle ważne jest,
aby nie dopuszczać do zaniedbań na masową skalę,
które już mają miejsce. Na pozór urocza łączka, we
wnętrzu niekończące się warstwy śmieci, szkło, odzież,
bielizna, plastiki. Irytacja, gniew nawet frustracja
towarzyszy tym, którzy działają na rzecz ekologii
czy ochrony środowiska. Nerwica ekologiczna to,
można rzec, przypadłość ludzi odpowiedzialnych i
świadomych niebezpieczeństwa. Część społeczeństwa
segreguje śmieci, lepiej lub gorzej sobie z tym
radzi, a reszta ignoruje, lekceważy, gotowa
103
POST SCRIPTUM