POST SCRIPTUM - 3 -2020

More documents

Recommendations

Info

Izolda Kiec o Ginczance Zuzanna Ginczanka, Anna Nogid (ciotka Zuzanny), Maria Zenowicz, (zona K.Brandysa). Równe 1938 (własność I. Kiec) i przepychanek sporo było w jej „szpilkowych” wierszach spraw obyczajowych, celnych obserwacji społecznych, ale też sporo obaw. Wiadomo bowiem ze wspomnień, że Ginczankę niejeden raz dotykały antysemickie napaści – na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie studiowała pedagogikę, i wśród podejrzanych literatów oraz „panów dziennikarzy” zatrudnionych w brukowych pismach. Ci ostatni – anonimowi redaktorzy warszawskiej gazety „Wiem Wszystko” – opublikowali w lutym 1937 roku obrzydliwy tekst pt. Koleżanko Gincburżanko! Nie bądźcie… Ginczanką. Być może odpowiedzią, przejmującą, na ten i inne ataki był wiersz Łowy: W gąszcze przeszłości, w zamierzchłe dzieje, w groźne, zawiłe bory i knieje, z dłonią wplecioną w uprząż i grzywy czarni na koniach pędzą myśliwi. Nozdrza rozdęte, tułów schylony usta zacięte, wzrok wytężony – pędzą jak wichry czarnym galopem za wątłym śladem, za nikłym tropem. Jakiż to zapał wzrok im rozszerza? Czegoż szukają? Jakiego zwierza? Jakiż to poryw pierś im wypręża godny rycerza i godny męża? 6 tej poezji. Kobiecość, która wymykała się wzorcom dopiero co stworzonym przez Marię Pawlikowską- Jasnorzewską. I wydaje się, że te elementy, które dzisiaj cenimy i podziwiamy w poezji autorki O centaurach, stanowiły kłopot dla recenzentów. Kłopot, z którym nie bardzo umieli sobie poradzić. Więc traktowali protekcjonalnie albo dyskredytowali. Jak choćby Stefan Napierski: „Przez każde zdanie jej dymi bowiem gorąca magma biologiczna, a pogański niepokój każe jej tworzyć dzikusoską kosmogonię, w której z Biblii pozostała jeno duszność i dekoracyjność Pieśni nad Pieśniami. Ta temperatura rozpławiania się, roztapiania, nie dla każdej wrażliwości będzie znośna, a zbyt zgęszczona esencjonalność takiej barbarzyńskiej w istocie miazgi przeżyciowej może wywołać reakcje niechęci – pomimo niepospolitych piękności artystycznych”. Być może dzięki znajomości z Tuwimem Zuzanna znalazła się w kręgu młodych twórców, którzy na przełomie 1935 i 1936 roku zaczęli wydawać tygodnik satyryczny Szpilki. Redaktorem naczelnym pisma był Zbigniew Mitzner, najważniejszymi ilustratorami: Eryk Lipiński, Andrzej Siemaszko, Jerzy Zaruba, Henryk Tomaszewski, nadwornymi poetami: Światopełk Karpiński, Janusz Minkiewicz, Stanisław Jerzy Lec, Andrzej Nowicki, Edward Szymański. I w tym męskim gronie satyryków jedyna kobieta – Ginczanka. Oprócz towarzyskich żartów POST SCRIPTUM Pędzą myśliwi w zamierzchłe dzieje, gdzie ślad porasta i trop czernieje, w gąszczach przeszłości z uporem mrówki babki szukają, babki-żydówki, babki-żydówki bliźniego swego, wroga ciętego, druha dobrego, a gdy wywęszą babkę jak łanię, to w surmy, w trąby, w rogi i granie! O łowy piękne! O, dumne łowy w tajnych, sekretnych dziejach alkowy! O, wielkie, harde, wzniosłe tropienia, godne rycerzy i godne pienia! Krótko przed wybuchem wojny Zuzanna czuła się chyba najlepiej w towarzystwie młodych twórców skupionych wokół Witolda Gombrowicza, spotykających się w kawiarni Zodiak. Byli w tym gronie m.in.: Stanisław Piętak, Kazimierz Brandys, Stefan Otwinowski, Giza Ważykowa – grono wyznawców filozofii „pana Witołda”, akceptujące szczególne „stolikowe” formy i reguły gry. Być może rzeczywistość wykreowana przez ekscentryka
Izolda Kiec o Ginczance Okładka tomiku “O centaurach” Warszawa 1936) “Echa Szkolne” – debiut Zuzanny Gincburżanki, 1931 Poezje zebrane; Wyd. Marginesy, Warszawa 2019. i dziwaka pozwalała Ginczance na choćby krótki moment zapomnieć o łowach, wierzyć, że dzięki literaturze, dzięki artystycznej kreacji – można ocaleć? „Przypomniało mi się – pisał już po wojnie Witold Gombrowicz do Stanisława Piętaka – jak kiedyś na Mazowieckiej wracając do domu z Zodiaku tłumaczyłem Ginie, że na tę zbliżającą się wojnę trzeba koniecznie zaopatrzyć się w truciznę. A ona się śmiała”… Nie zostawiłam tutaj żadnego dziedzica W czerwcu 1939 roku Zuzanna wyjechała na wakacje do babci. Nie sądziła, że do Warszawy już nie wróci. Na początku 1940 roku przeniosła się do Lwowa, gdzie mogła być bliżej owego literackiego świata, za którym musiała bardzo tęsknić. W pismach wydawanych przez Związek Pisarzy Polskich i Ukraińskich publikowała własne wiersze oraz tłumaczenia (utworów m.in. Lesi Ukrainki, Pawła Tyczyny, Włodzimierza Majakowskiego). Ale podjęła też istotne decyzje dotyczące życia prywatnego. Wyszła za mąż za Michała Weinziehera – prawnika z wykształcenia, krytyka sztuki z zamiłowania. Choć dziwne to było małżeństwo, prawdopodobnie zawarte z rozsądku, a może lepiej powiedzieć – z chęci ratowania babci. Michał bowiem był znaną wśród sowieckich dygnitarzy osobistością, a Zuzanna chciała zapewne pomóc babci, przesiedlonej przez nową władzę z pięknego rodzinnego domu do niewygodnej przybudówki. Udało się, bo zaraz po ślubie wnuczki Chaja wróciła do mieszkania nad sklepem. Lecz to nie Michał Wienzieher był w owym czasie miłością Zuzanny. Janusz Woźniakowski – grafik, absolwent krakowskiej ASP i działacz komunistycznego podziemia – towarzyszył poetce w owych najtrudniejszych, najbardziej dramatycznych chwilach. We Lwowie, gdy po wkroczeniu do miasta wojsk hitlerowskich i po utworzeniu getta Ginczanka (teraz jako Ormianka o imieniu Marysia) ukrywała się w mieszkaniu w kamienicy przy ulicy Jabłonowskich 8a, oraz w Krakowie, gdzie zginęli oboje. Ucieczka ze Lwowa do Krakowa wymuszona została pogarszającą się sytuacją Zuzanny. Była dozorczyni kamienicy, w której mieszkała poetka, Zofia Chominowa, antysemitka i konfidentka, kilkakrotnie donosiła na gestapo, że w jej domu ukrywa się Żydówka. Uciekali stamtąd wszyscy znajomi Zuzanny – ona wciąż wracała do pokoju pilnie obserwowanego przez Chominową. To wtedy napisała swój ostatni wiersz, nawiązujący do Testamentu mojego Juliusza Słowackiego, a rozpoczynający się frazą z Horacego: Non omnis moriar – moje dumne włości, Łąki moich obrusów, twierdze szaf niezłomnych, Prześcieradła rozległe, drogocenna pościel I suknie, jasne suknie pozostaną po mnie. Nie zostawiłam tutaj żadnego dziedzica, Niech więc rzeczy żydowskie twoja dłoń wyszpera, Chominowo, lwowianko, dzielna żono szpicla, Donosicielko chyża, matko folksdojczera. Tobie, twoim niech służą, bo po cóż by obcym. Bliscy moi – nie lutnia to, nie puste imię. Pamiętam o was, wyście, kiedy szli szupowcy, Też pamiętali o mnie. Przypomnieli i mnie. Niech przyjaciele moi siądą przy pucharze I zapiją mój pogrzeb i własne bogactwo: Kilimy i makaty, półmiski, lichtarze – Niechaj piją noc całą, a o świcie brzasku Niech zaczną szukać cennych kamieni i złota W kanapach, materacach, kołdrach i dywanach. O, jak będzie się palić w ręku im robota, Kłęby włosia końskiego i morskiego siana, Chmury rozprutych poduszek i obłoki pierzyn Do rąk im przylgną, w skrzydła zmienią ręce obie; To krew moja pakuły z puchem zlepi świeżym I uskrzydlonych nagle w aniołów przemieni. POST SCRIPTUM 7
Page 1 and 2: ISSN 2633-1292 PROZA POEZJA PUBLICY
Page 3 and 4: Wciąż (niestety) zamaskowani i pa
Page 5: Moje malutkie miasto Zuzanna Polina
Page 9 and 10: Izolda Kiec o Ginczance Izolda Kiec
Page 11 and 12: CZARNY KRUK Czasem śpiewam sobie p
Page 13 and 14: ojciec — wybitny historyk, specja
Page 15 and 16: ale teraz wracam do skrzypiec. Wiel
Page 17 and 18: Fotografie udostępnione przez rodz
Page 19 and 20: zwięźle. Jak do psa. Ale dotykał
Page 21 and 22: POST SCRIPTUM 21
Page 23 and 24: Loui Jover Loui Jover, australijski
Page 25 and 26: F iguratywizm z pewną skłonności
Page 27 and 28: Domyślam się, że miłośnicy ksi
Page 29 and 30: klimatu i przełożyć na swoją w
Page 31 and 32: Jako magazyn artystyczny promujący
Page 33 and 34: Maciej Pieprzyca i Katarzyna Brus-S
Page 35 and 36: ale nie pełnometrażowe (Inferno i
Page 37 and 38: Z uchylonych okien na drugim piętr
Page 39 and 40: ŁOZOWSKO WIELKIE ZAKOCHAŃCE WODA
Page 41 and 42: “Blejtramy są stanowczo za małe
Page 43 and 44: N iekończąca się woda w milionac
Page 45 and 46: ...kreska sama szaleje po papierze,
Page 47 and 48: Jesteś artystą bardzo płodnym. C
Page 49 and 50: photo: Pixaby artykule nie starczy
Page 51 and 52: R Y S U N K I A l e x a S ł a w i
Page 53 and 54: SEKRETY SZEKSPIRA, foto: Przemek Wi
Page 55 and 56: Byłam tempem, rytmem, byłam muzyk
Page 57 and 58:
to od tysiącleci. Przyzwolenie wid
Page 59 and 60:
Kółko, szlaczek, krzyżyk, trójk
Page 61 and 62:
dzieł, o miłości do Sztuki, o sw
Page 63 and 64:
Scena na żywo, to mój żywioł to
Page 65 and 66:
spotkania z publicznością. Podró
Page 67 and 68:
ADAM GWARA Pewien rogacz nieszczęs
Page 69 and 70:
POST SCRIPTUM 69
Page 71 and 72:
i tajemniczej naturze, kobieta jest
Page 73 and 74:
A tak na poważnie, to mam marzenia
Page 75 and 76:
ealistyczna technika połączona z
Page 77 and 78:
Gdy stanął pod moim oknem z ksią
Page 79 and 80:
OGŁOSZENIE PŁATNE FACE DRAW A R T
Page 81 and 82:
Renata Cygan, Krzysztof Bielinski,
Page 83 and 84:
Martyna Ryś: „Poznaliśmy się z
Page 85 and 86:
ARCO Van IEPEREN GAME OVER mój cza
Page 87 and 88:
DARIUSZ KLIMCZAK POST SCRIPTUM 87 8
Page 89 and 90:
Nie wierzę w natchnienie, ale w re
Page 91 and 92:
tak różnorodna i bogata, że jest
Page 93 and 94:
kwadrat ma w sobie spokój POST SCR
Page 95 and 96:
Moje prace wiszą na ścianach w do
Page 97 and 98:
* * * przekolebał się dzień bez
Page 99 and 100:
Autor zdjęć: Andrzej Omyliński (
Page 101 and 102:
zdjęcia: Renata Cygan RC POST SCRI
Page 103 and 104:
- o edycji kanadyjskiej Literackieg
Page 105 and 106:
dobro. Przyczynił się do tego w d
show all

POST SCRIPTUM - 3 -2020

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?