POST SCRIPTUM - 3 -2020

More documents

Recommendations

Info

Izolda Kiec o Ginczance Aleksander Rafałowski, Portret Zuzanny Ginczanki, 1937 (ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie; wolna domena) „A za mną smugą surową wiersze znaczą mój ślad”, CZYLI O ZUZANNIE GINCZANCE Przetrwała jako legenda warszawskiej cyganerii dwudziestolecia międzywojennego. Jako egzotyczna piękność, która w połowie lat 30. rzuciła znudzoną stolicę na kolana. Mężczyźni rywalizowali o jeden spacer w towarzystwie urodziwej panny, kobiety mówiły o niej z przekąsem. Jan Kott wiele lat po wojnie napisał: „Miała jedno oko tak czarne, że aż tęczówka zdawała się przesłaniać źrenicę, a drugie brązowe z tęczówką w złote plamki. Wszyscy zachwycali się jej wierszami, w których jak w jej urodzie, było coś z kasydy perskiej”. Przez lata była obecna niemal wyłącznie we wspomnieniach pisarzy oraz poetów, także tych najwybitniejszych. Juliana Tuwima, który uchodził za jej promotora. Witolda Gombrowicza, którego pociągała jej tajemnicza osobowość. Józefa Łobodowskiego, który sobie próbował przypisać zasługi upamiętnienia współczesnej Sulamity. Kim była naprawdę? Dziewiętnastolatka, która w debiutanckim – jedynym – tomiku swoich wierszy zamieściła i ten – Obcość: Patrz: purpurowy trubadur święto obwieścił surmami – kupcy rozdają szkarłat i maści pachnącej miarki – na szklanych szczudłach sopranu chwieją się mdlejąc pieśniarki – tancerzom dzwonią torsy i ud błyszczący ornament – – a tyś spowszedniał sobie ulicą mierzoną co dzień, a w tobie jest śmierć nieuchronna jak igła krążąca w żyłach. Radość przepływa z dala w różowej świątecznej łodzi daleką obcą rzeką z ultramaryny i z iłu. Powiedzą o twoim żalu: „płaskostopy i karłowaty” powiedzą o twoim smutku: „bielidło, olejek, róż”. Ni liryka z tkliwych batystów ni ciężki epos z brokatu nie wyzna ciebie nikomu domysłem zza siedmiu mórz. 4 POST SCRIPTUM
Moje malutkie miasto Zuzanna Polina Gincburg urodziła się 9 marca 1917 roku w Kijowie. Prawdopodobnie już pod koniec roku jej rodzice – Cecylia (z domu Sandberg) i Szymon – podjęli decyzję o przeprowadzce do Równego Wołyńskiego, gdzie mieszkali Chaja i Abram Sandbergowie. I to właśnie oni, dziadkowie, wychowywali dziewczynkę, gdy jej ojciec wyjechał do Berlina, a matka na nowo układała sobie życie (kilka lat przed wybuchem II wojny wyszła za mąż za czeskiego piwowara Waltera Rotha, z którym wyemigrowała do Hiszpanii). Państwo Sandbergowie mieszkali przy głównej ulicy miasta – 3 Maja 132, w okazałym, jednym z niewielu tutaj murowanych domów. Jego parter zajmował skład apteczny – sklep, w którym można było kupić dosłownie wszystko: od lekarstw po bilety do kina. Sanka – bo tak mówiono na Zuzannę w domu – miała specjalne zadanie wyznaczone przez babcię. Oto, jak wspominał Kazimierz Brandys: „przed każdymi świętami Bożego Narodzenia ozdabiała wystawę sklepu swojej babki jako anioł. Klęczała w białej sukience, ze skrzydłami, srebrną przepaską na czole, a może złotą, i w białych pantofelkach”. To nie był dom ortodoksyjnych Żydów. Chaja była kobietą – dziś powiedzielibyśmy – nowoczesną, filantropką i działaczką organizacji kobiet żydowskich. Nic dziwnego, że zadbała o wykształcenie wnuczki, która uczęszczała do francuskiego przedszkola Madame Sauvage, pobierała lekcje muzyki i rysunku, prenumerowała lwowskie oraz warszawskie pisma literackie. Wreszcie – została uczennicą najlepszego rówieńskiego gimnazjum – polskiego Państwowego Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki. Dla dziewczyny wychowanej w domu, w którym mówiono wyłącznie w języku rosyjskim, musiało to być prawdziwe wyzwanie. Zuzanna sama uczyła się języka polskiego. Co więcej – będąc uczennicą klasy Vb zadebiutowała jako poetka. W gimnazjalnej gazetce „Echa Szkolne” Zuzanna Gincburżanka opublikowała wiersz zatytułowany Uczta wakacyjna: Na talerzu szarym ziemi, malowanym w zieleń trawy, Mam sałatkę, przyrządzoną z kwiatów wonnych i jaskrawych I z naczynia w kształcie słońca, które formy swej nie zmieni, Leje lato na nie ciepły i złocisty miód promieni. W innej misie z szkła czarnego, niby nocnych chwil kryształy Leży banan półksiężyca żółty, gruby i dojrzały; Lipiec suto obsypuje wnet firmament półksiężyca Cukrem gwiazdek, których pełna jest wszechświata cukiernica. Z przeźroczego dzbanu piję niebo z pianką chmur – oczyma; Lokaj – lato na swej tacy złotą dynię słońca trzyma. Wgryzam się zębami uczuć w kraśne jabłka dni czerwonych I do kosza serca chowam skórki wspomnień już zjedzonych. Izolda Kiec o Ginczance Te oficjalnie ogłaszane w szkolnym piśmie wiersze dotyczyły rzeczywistości szkoły, lekcji, lektur. Zdradzały niezwykły talent i ujawniały wyjątkową poetycką wyobraźnię. Ale to była tylko namiastka możliwości twórczych nastolatki. Ich skalę poznamy znacznie później – gdy w latach 90. ubiegłego wieku wydane zostaną z rękopisów najwcześniejsze utwory młodziutkiej równianki. Utwory, w których ujawnione zostaną nieprzystające wówczas nastoletniej dziewczynie: refleksja nad funkcjonowaniem własnego ciała, biologizm i żywioły natury. Więcej – zapowiedź prawdziwej rewolucji nastoletnich dziewcząt, Bunt piętnastolatek: My chcemy konstytucji, my chcemy swego prawa, że wolno nam bez wstydu otwarcie w świat wyznawać prawdziwość krwistych burz, że wolno wcielać w słowa odruchy chceń najszczerszych, że wolno nam już wiedzieć, że mamy ciepłe piersi prócz eterycznych dusz, – my chcemy konstytucji i praw dla siebie pełnych, że wolno nam zrozumieć: mężczyzna, to nie eunuch i wielbić mięśni hart, że wolno nam już pojąć, jak miłość ludzi wiąże, że wolno nam nie chować pod stos różowych wstążek biologicznych – prawd! – W 1934 roku Zuzanna wzięła udział w Konkursie Młodych Poetów Wiadomości Literackich. Ponoć za namową samego Tuwima, jemu to bowiem mama Sanki (albo i ona sama) wysłała wcześniej do oceny kilka wierszy. Debiutująca poetka otrzymała wyróżnienie za wiersz Gramatyka, który ujawniał jej zainteresowania językiem, traktowanym zmysłowo, cieleśnie niemal, i zapowiadał świadomą swojego rzemiosła twórczynię. Nic dziwnego zatem, że zaraz po maturze Zuzanna – już jako Ginczanka – przeniosła się do Warszawy… W samym śródmiejskim sercu stolicy Jako ulubienica Tuwima młoda Kresowianka bywała na pięterku w kawiarni Mała Ziemiańska przy ulicy Mazowieckiej w towarzystwie skamandrytów. Publikowała głównie w Skamandrze, a już w 1936 roku wydała tomik O centaurach, który, choć wcale nie wzbudził wielkiego zainteresowania krytyki, budował legendę bywalczyni warszawskich salonów. Z recenzji, jakie ukazały się w prasie po publikacji zbioru wierszy Ginczanki, wynika, że doceniano rzemiosło autorki, że dostrzeżono już wówczas odmienność, osobność POST SCRIPTUM 5
Page 1 and 2: ISSN 2633-1292 PROZA POEZJA PUBLICY
Page 3: Wciąż (niestety) zamaskowani i pa
Page 7 and 8: Izolda Kiec o Ginczance Okładka to
Page 9 and 10: Izolda Kiec o Ginczance Izolda Kiec
Page 11 and 12: CZARNY KRUK Czasem śpiewam sobie p
Page 13 and 14: ojciec — wybitny historyk, specja
Page 15 and 16: ale teraz wracam do skrzypiec. Wiel
Page 17 and 18: Fotografie udostępnione przez rodz
Page 19 and 20: zwięźle. Jak do psa. Ale dotykał
Page 21 and 22: POST SCRIPTUM 21
Page 23 and 24: Loui Jover Loui Jover, australijski
Page 25 and 26: F iguratywizm z pewną skłonności
Page 27 and 28: Domyślam się, że miłośnicy ksi
Page 29 and 30: klimatu i przełożyć na swoją w
Page 31 and 32: Jako magazyn artystyczny promujący
Page 33 and 34: Maciej Pieprzyca i Katarzyna Brus-S
Page 35 and 36: ale nie pełnometrażowe (Inferno i
Page 37 and 38: Z uchylonych okien na drugim piętr
Page 39 and 40: ŁOZOWSKO WIELKIE ZAKOCHAŃCE WODA
Page 41 and 42: “Blejtramy są stanowczo za małe
Page 43 and 44: N iekończąca się woda w milionac
Page 45 and 46: ...kreska sama szaleje po papierze,
Page 47 and 48: Jesteś artystą bardzo płodnym. C
Page 49 and 50: photo: Pixaby artykule nie starczy
Page 51 and 52: R Y S U N K I A l e x a S ł a w i
Page 53 and 54: SEKRETY SZEKSPIRA, foto: Przemek Wi
Page 55 and 56:
Byłam tempem, rytmem, byłam muzyk
Page 57 and 58:
to od tysiącleci. Przyzwolenie wid
Page 59 and 60:
Kółko, szlaczek, krzyżyk, trójk
Page 61 and 62:
dzieł, o miłości do Sztuki, o sw
Page 63 and 64:
Scena na żywo, to mój żywioł to
Page 65 and 66:
spotkania z publicznością. Podró
Page 67 and 68:
ADAM GWARA Pewien rogacz nieszczęs
Page 69 and 70:
POST SCRIPTUM 69
Page 71 and 72:
i tajemniczej naturze, kobieta jest
Page 73 and 74:
A tak na poważnie, to mam marzenia
Page 75 and 76:
ealistyczna technika połączona z
Page 77 and 78:
Gdy stanął pod moim oknem z ksią
Page 79 and 80:
OGŁOSZENIE PŁATNE FACE DRAW A R T
Page 81 and 82:
Renata Cygan, Krzysztof Bielinski,
Page 83 and 84:
Martyna Ryś: „Poznaliśmy się z
Page 85 and 86:
ARCO Van IEPEREN GAME OVER mój cza
Page 87 and 88:
DARIUSZ KLIMCZAK POST SCRIPTUM 87 8
Page 89 and 90:
Nie wierzę w natchnienie, ale w re
Page 91 and 92:
tak różnorodna i bogata, że jest
Page 93 and 94:
kwadrat ma w sobie spokój POST SCR
Page 95 and 96:
Moje prace wiszą na ścianach w do
Page 97 and 98:
* * * przekolebał się dzień bez
Page 99 and 100:
Autor zdjęć: Andrzej Omyliński (
Page 101 and 102:
zdjęcia: Renata Cygan RC POST SCRI
Page 103 and 104:
- o edycji kanadyjskiej Literackieg
Page 105 and 106:
dobro. Przyczynił się do tego w d
show all

POST SCRIPTUM - 3 -2020

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?