Forum A+P 08

Debate në Arkitekturë
112
ndërtesa në fjalë nuk është veçse një obekt
neutral, ngjyrosjen ideologjike ia kemi ngjitur
ne njerëzit, kurse këtë ajo nuk e ka në vetvete.
Ngarkimi i saj me një përmasë simbolike
është një shfaqje e pastër fetishizmi si sjellje
psikologjike, që ju atribuon sendeve shpirt,
një lloj animizmi, i cili na vjen që nga popujt
e vjetër dhe na shoqëron edhe ne banorëve
bashkëkohorë të kësaj toke. Jam gati të
pranoj hapur se objektet muzeale brenda saj,
për mirë a për keq, kanë vlera historike. Por,
jo godina në vetvete.
Nëse Piramida prishet për hakmarrje
atëherë le të mos prishet, por nëse shihet si
rinovim i fondit të ndërtimeve institucionale
të vendit, qoftë me prishje a modifikim,
nuk ka përse të hezitohet fare. Le të mos ia
transferojmë përgjegjësinë e prishjes apo
modifikimit ndonjë studioje të huaj. Ky është
një vendim i urdhëruesit të projektit dhe jo i
arkitektëve, të huaj apo shqiptarë.
Tjetër punë ana financiare pastaj. Pa
asnjë lidhje me radhët e para të këtij shkrimi.
A duhej që të bëheshin ato shpenzime
që thuhen se janë bërë për sallën aktuale të
Kuvendit, apo për t’a kthyer Piramidën në
teatër, ndërkohë që befasisht u vendos që ajo
të prishet për t’u bërë ndërtesë Kuvendi?
Përsëri arsyetimi është pa pikë lidhjeje
me vetë Piramidën. Kush i ka bërë ato
shpenzime le të japë përgjigje. Por, shpesh,
çdo administrator i mirë e di, se ndodh që
nisesh për të bërë një investim, i hyn një
rruge, dhe pastaj gjatë realizimit të saj, vijnë
rrethana apo ide të reja dhe rruga ndryshon.
Firo financiare si këto nuk i ndalon dot kush.
Biles do të ishte gabim që për shkak të disa
shpenzimeve të bëra tashmë, të vazhdohen
investime edhe më të mëdha, në projekte pa
të ardhme.
Ku ka financime që mund ta kthejnë
Piramidën në një sallë teatri pa e përçudnuar
krejtësisht atë nga jashtë dhe nga brenda? Apo
rëndësi ka forma e jashtme kurse nga brenda
nuk ka rëndësi se e shprishim “trashëgiminë
kulturore”?
Ku ka investime që mund t’a kthejnë
ndërtesën e një komiteti qendror stalinian
në një hapësirë të ndërtuar për të mbajtur
brenda saj një parlament demokratik?
Po qe se dikush do t’a realizonte dot
këtë nga ana funksionale dhe estetike, do të
meritonte një çmim të veçantë ndërkombëtar.
Pra, logjika nuk qëndron as kur
ngatërrojnë prishjen apo ruajtjen e Piramidës
me përllogaritje financiare. Arsyeja është e
thjeshtë: meqë disa investime, qoftë edhe
për utopi, kursime, a naivitet, u bënë në
një drejtim të gabuar, kjo nuk na lejon dhe
justifikon për të thënë se meqë e nisëm
kështu, ta çojmë gabimin deri në fund. Më
mirë të ndryshohet drejtimi i investimeve
sesa të vazhdohet për të investuar pa kuptim.
Administratorët e dinë mirë që janë
disa kosto vendimesh të ndryshuara, të cilat
nuk do të mund të evitohen. Sa herë është
hapur dhe mbyllur sheshi “Skenderbej” në
pesëdhjetë vjet, biles edhe vitet e fundit, atje
ku tani bëhen punime? Hap e mbyll, mbyll e
hap. Edhe përsëri do të hapet më pas.
Më duket se po politizohet halli i një
ndërtese që po degradon nga dita në ditë,
duke e ngatërruar atë me emra personash
që ajo ka mbajtur apo mban, pavarësisht se
personat historikë në fjalë nuk kanë asnjë
lidhje, as të afërt dhe as të largët me atë
ndërtesë.
Puna është se në Tiranë nuk ke më ku
ndërton asgjë në qendrën e saj historike të
tanishme. Asnjë ndërtim nuk mund të bëhet