Forum A+P 08

Dizajni Universal
Standarde të panjohura apo të
pazbatuara?
Legjislacioni shqiptar dhe mjedisi pa barriera
Blerta Çani dhe Bardhylka Kospiri
ABSTRACT
In this article, the authors focus on the
importance of accessible design in terms
of social inclusiveness. They analyze the
progress of the development of a legal
framework in this field, and the problems
in terms of its implementation in the
surrounding environment. Through the
results of the surveys, they bring to
the attention of readers the fact that,
despite the existence of legislation,
the construction business continues
to include barriers which prevent its
equal use from everyone. The article
emphasizes the importance that
the educational process of aspiring
architects, urban planners, builders, and
engineers, plays on the prevention of
barriers in construction. To this end, it is
necessary to enrich the current curricula
and teaching methodology with the
indispensable knowledge needed towards a
conceptualization of universal design. The
article also presents the necessary steps
towards progress.
144
Hyrje
Parimet e mosdiskriminimit dhe të barazisë
janë në themelet e një shoqërie demokratike.
Mohimi i aksesit në mjedisin e
ndërtuar nuk është vetëm një veprim
diskriminues për personat me aftësi të
kufizuara, por edhe shkelje e të drejtës së
një individi për të marrë pjesë në shoqëri
në mënyrë të barabartë me të tjerët.
Shumë ndryshime po zënë vend në
shoqërinë tonë, të cilat kontribuojnë në të
kuptuarit se si përshtatshmëria është çelësi
drejt një shoqërie gjithë përfshirëse. Eshtë
në rritje vlerësimi që ne të gjithë jemi të
ndryshëm, por kemi të drejta të barabarta.
Të gjithë kërkojmë t’i përkasim një mjedisi
ndërtimor të përshtatur, pa barriera që
pranon dhe përshtat ndryshimet.
Që një individ të mund të gëzojë
të drejtat e tij si qytetar duhet që, veç të
tjerash, të arrijë të përdorë konstruksionet,
ndërtesat dhe mjedisin në tërësi. Për këtë
kërkohet detyrimisht që mjedisi të jetë i
përshtatur në mënyrë që çdo person të ketë
mundësi të strehohet, të kërkojë punë, të
marrë edukim dhe trajnim dhe të bëjë një
jetë ekonomike e sociale aktive.
“Aktualisht unë jetoj në një apartament,
në një pallat të ri që është i pajisur me
ashensor, por ai fillon në një lartësi mes
kati, dhe ka shumë shkallë për të arritur deri
aty. Sforcimi i përditshëm i prindërve të mi
për të më ngritur peshë në këto shkallë më
ka detyruar të kërkoj një tjetër banesë për
t’u strehuar, në një pallat që minimalisht të
mos ketë shkallë në hyrje, të ketë ashensor
që fillon që nga kati përdhes ( më e mira
nëse fillon nga parkimi nëntokësor) dhe që
ashensori të ketë përmasa që të mund të
futet karrigia ime me rrota në të.
Jam duke kërkuar në të gjithë Tiranën
për një pallat që të ketë këto kushte. Ajo
që kam gjetur deri tani është një numër
gjithnjë e në rritje personash të tjerë me
aftësi të kufizuara në kushtet e mia, me
të cilët apo edhe me familjarët e tyre,
po takohemi gjithnjë e më shpesh para
pallatesh që na ofrojnë çdolloj pengese dhe
vetëm zgjidhje jo.” (L. S. tetraplegjike)
Përshtatshmëria nënkupton lehtësi për
të hyrë, për të marrë pjesë dhe përdorur
mjediset e banimit, edukimit, punës e
argëtimit, në mënyrë të sigurt, të pavarur
dhe me dinjitet nga të gjithë, përfshirë
personat me aftësi të kufizuara.
Territor i përshtatur është territori, që
ofron përdorim të sigurt, të barabartë e të