Irakurketa-idazketaren lorpen- prozesua paradigma ... - Euskara

nerako oinarrietako baten moduan . Beraz, haurrak testu idatzi baten
aurrean, nolako usteak, nolako hipotesiak dituen aztertu eta ebaluatu
nahi dugu hemen . Beti ere, ordea, uste eta hipotesi horietan garapen
bat ematen dela suposatuz, GÜNTHER (1986, 1987, 1989), FE-
RREIRO eta TEBEROSKY (1986), FERREIRO (1982), BRÜGELMANN
(1984,1986,1987), DEHN (1986) eta lankideek adierazi dituzten
eritzietan oinarrituz .
Beste erabateko arazo bat agertzen zaigu hemen : era askotako
testu idatziak daudela, hain zuzen ere . Ez da berdina salgai baten
produkto-izena, komiki batetako testu bilduak, slogan bat, irudiz
apaindutako ipuin batetakoa, egunkarietakoa, e .a . Testu bakoitzak,
eginkizunaren eta ingurugiroaren arabera, itxura ezberdinak hartzen
ditu . Bestalde batzutan maiuskul az , hurrena minuskulaz, beste bate-
tan biak nahasian erabili ohi ditugu . Zenbaitetan, eskuz idatzitako
hizki lotuak, bestetan inprimategiko hizkimodua agertzen da nagusi,
e .a . Hala eta guztiz ere, itxura guztien gainetik testu idatziak
-hizkuntza idatzia izango bada behintzat, eta beraz, irakurle
arruntarentzat ulergarri izango bada- berezitasun eta ezaugarri
nagusi batzu baditu eta behar ditu, gizarte-komentzionaltasunak horrelaxe
erabaki duelako .
VI . Kapitualuan adierazi dugun didaktika-modua Eskolaurrean
eskuz idatzitako hizki lotuz gauzatzea erabaki genuen, gerora haurrak
nagusiki hizkimodu horretaz baliatu beharra izango duelako ; haurrari,
ordea, berak aukeratutako hizkimoduz baliatzen utziko zaio
beti. Ondorioz zera erabaki dugu : ebaluaketarako erabiliko dugun
hizkimodua Eskolaurrean irakasleek erabiliko dutenaren berdina
izango da : eskuzko hizki lotua, alegia!
Horretaz gain beste arazo bat ere aurkitzen dugu hizkuntza
idatziaz haurrak izan ditzakeen hipotesiak ebaluatzeko orduan :
hizkuntza idatziaren zein osagarriri buruzko iritziak, usteak ebaluatu?
Fonetiko-gramatikoak bakarrik? Ortografikoak ere bai? Morfosintaktikoak?
. . .
1 4 3