PDF - Guram Chikovani

Á da Ý xmovniani paraleluri formebi: ÓavÁb/gavÝb “pasuxi”,
nÁb/nÝb “moxuci” da sxva. aRiniSneba Á-s artikulaciis
SenarCunebis xSiri SemTxvevebi paraleluri Ý xmovniani formebis
gareSec: gÁl “Tqva”, ÓÁ “movida”, kÁn “iyo”.
fonema /u/ gamoiyofa Semdegi opoziciebidan:
rÁÔ “wavida” - ræÔ “suli”
Ôarr “cxeli” - Ôurr “Tavisufleba”
dÝla “qveyana” - dæla “misi saTli”
/u/ aris ukana rigis, maRali aweulobis, minimaluri Riaobis
xmovani. gamoirCeva sufTa tembriT. kad-Si misi variantebia å, ê, o,
ç da ë. faringalebis Semdeg u gvaZlevs o-s: rÁÔo “wavidnen”, ma’o
“masTan erTad”. unda aRiniSnos, rom kad-isaTvis sityvis boloSi
grZeli xmovnebis damokleba misaRebia. emfatikurebTanac u>o-s:
nÞá “naxevari”. am formis paralelurad gvxvdeba nîáf. amgvarad,
kad-Si SeimCneva o-sa da î-s monacvleoba emfatikurebTan
mezoblobaSi. sxva SemTxvevaSi, sityvis bolos, maxvilian
marcvalSi æ gvaZlevs ç-s: âÁfç “maT dainaxes”. arc Tu iSviaTad,
bolo marcvalSi ç-s nacvlad gvesmis å: âÁfå.
u upirispirdeba i-s labializaciis an palatalizaciis
TvalsazrisiT. miuxedavad amisa, kad-Si maT Soris gansxvaveba
minimaluria. gvxvdeba sityvebi, sadac i da u erTmaneTs enacvleba:
Óim÷a/Óum÷a “paraskevi”, ugæb/igæb “Semdeg”.
ê aris saSualo xmovani o-sa da å-s Soris. igi gvxvdeba
umetesad daxurul marcvalSi, sadac xSirad enacvleba å-s:
Õårmata/Õêrmata “misi coli”, måysafÎt/mêysafÎt “moxuci” da sxv.
grZeli ë xSirad miiReba diftongisagan - aw: fëq“maRla”, Sdr.
arab. fawqa.
fonema /o/ gamoiyofa Semdegi opoziciebis mixedviT:
kÝn “bevri” - kÁn “iyo”
bÝl “Sardi” - b×l “niCabi”
/o/-s variantebia û da o. igi aris ukana rigis saSualo Riaobis
xmovani. umetesad gvxvdeba grZeli Ý-s saxiT. es fonema miRebulia
ori gziT: erTi mxriv, grZeli Á gvaZlevs Ý-s: mÁt>mÝt “mokvda”,
xolo meore mxriv, diftongi aw gadmoicema Ý-Ti: nawm>nÝm
68