Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
“Zili”. o-s varianti û Zalian xSirad gvxvdeba, gansakuTrebiT,<br />
daxurul marcvalSi: kûhtil “adgili”. o umetesad Cndeba sityvis<br />
TavSi an boloSi. igi faringalebTan mezoblobaSi an a xmovanTan<br />
asimilaciis Sedegad xSirad icvlis tembrs da gadadis a-Si:<br />
moÔmad>maÔmad “muhamedi”, zaraboh>zarabah “daartyes maT mas”.<br />
kad-Si dasturdeba aRmavali da daRmavali difTongebi.<br />
aRmavali difTongebi ya da wa cvlilebebs TiTqmis ar ganicdian.<br />
mag., hamsÝya “mezobeli”, walad “biWi”. daRmavali difTongebi: ay<br />
da aw, rogorc zemoT aRvniSneT, gvaZleven Semdeg grZel xmovnebs:<br />
ay>e da aw>o. mag., nawm>nÝm “Zili”, bayt>bÎt “saxli”. es<br />
xmovnebi, Tavis mxriv ganicdian cvlilebebs: o>å-sa da ê-s. Sdr.:<br />
nom>nåm, nom nêm, bet>biet. amrigad, meoreuli diftongizaciis<br />
Sedegad vRebulobT aRmaval diftongoid ie-s. daRmavali<br />
diftongoidi ei etimologiurad ay diftongisgan momdinareobs:<br />
ilay>ilei “Cemze”.<br />
Tu grZel marcvals mosdevs meore grZeli maxviliani<br />
marcvali, pirveli mokldeba. es wesi farTod aris gavrcelebuli<br />
kad-Si: bÎt/bit×. am SemTxvevaSi grZeli Î>i-s. es movlena sxva<br />
arabuli dialeqtebisTvisac aris damaxasiaTebeli. kad-Si ori<br />
grZeli marcvali sityvaSi TiTqmis ar gvxvdeba. umaxvilo grZeli<br />
marcvali mokldeba, xolo maxviliani inarCunebs sigrZes: gÁlÁ>galÁ<br />
“uTxra mas”. es movlena sityvaTa fonologiur struqturas ar<br />
arRvevs, vinaidan kad-Si xmovanTa sigrZe-simokle fonologiur<br />
opoziciebs ar qmnis. amis damadasturebelia zmnis II da III Temis<br />
mniSvnelobaTa erTi formiT gadmocemis SemTxvevebi. mag., ‘ayyan<br />
1.”daadgina”; 2. “Sexeda”. pirveli mniSvneloba zmnis meore Temisaa,<br />
xolo meore _ mesame Temis. vinaidan Cvens dialeqtSi aRar aris<br />
grZeli da mokle xmovnebis fonologiuri dapirispireba, erTma<br />
formam ‘ayyan SeiTvisa orive Temis mniSvneloba. Sdr. agreTve<br />
‘aâara ”aTi”; aâar an ÷Áâîr áÝrat “Seiqna fexmZime”, “dafexmZimda”.<br />
amrigad, kad-Si warmodgenilia Semdegi xmovani fonemebi:<br />
fonemebi alofonebi<br />
/a/ /À,Â,a,Ã,Å/<br />
/e/ /Í,Î,î/<br />
69