Download het volledig rapport (548 p.) - KCE

30 Evolutie van de uitgaven voor gezondheidszorg KCE reports vol. 15A
kracht kan gezien worden achter de (toekomstige) stijging van de uitgaven doet hen
waarschuwen voor het risico van een red herring : niet de demografische ontwikkelingen maar
andere factoren zoals technologie en het ontbreken van de juiste prikkels liggen volgens hen ten
grondslag aan de stijgende uitgaven.
Op het artikel van ZFM is heel wat reactie gekomen. Vele auteurs hadden vragen bij de gebruikte
econometrische methodologie (Salas en Raftery, 2001; Dow en Norton, 2002; Seshamani en
Gray, 2004). In een recente publicatie hebben Zweifel, Felder en Werblow (2004) hun
oorspronkelijke analyse overgedaan om met de belangrijkste kritieken rekening te houden. De
zoektocht naar de meest adequate econometrische methode is in deze literatuur nog niet
afgerond. De gebruikte methode kan wel degelijk substantiële gevolgen hebben voor de gevonden
resultaten. Maar ondanks deze relativering blijven de basisinzichten van ZFM overeind. Een
constante bij alle modellen is immers het significante effect van de variabele(n) die de nabijheid
van overlijden weergeven. Het niet opnemen van de nabijheid van overlijden in modellen die
medische uitgaven verklaren creëert een probleem van weggelaten variabelen met een
overschatting van het zuivere effect van leeftijd tot gevolg. Vooral de voorspellingen van de
uitgaven van toekomstige cohorten, die gemiddeld genomen langer zullen leven dan de huidige
cohorten, worden hierdoor in belangrijke mate vertekend (Stearns en Norton, 2002).
4.1.3. Directe en indirecte effecten van de vergrijzing
Het indirecte effect van de vergrijzing kan gerelateerd worden tot twee fenomenen: de interactie
tussen de vergrijzing en de evolutie van de morbiditeit enerzijds, de interactie tussen vergrijzing
en technologische ontwikkelingen anderzijds. We vatten eerst de bevindingen samen met
betrekking tot de eerste factor. Vervolgens beschrijven we enkele studies die op een coherente
wijze proberen de verschillende elementen te integreren. Het zal blijken dat de
complementariteit tussen macro- en microbenaderingen hier zeer evident is.
a) Beschrijvende studies
Gezondheidskenmerken worden slechts sporadisch in macro-economische modellen opgenomen,
vooral omdat er vaak geen voldoende gedetailleerde gegevens beschikbaar zijn om deze relatie
correct te kwantificeren. Meerding et al. (1998) vormen hierop een uitzondering. In hun
onderzoek (met gegevens voor 1994) worden de uitgaven voor gezondheidszorg acute en
chronische zorg- opgesplitst naar leeftijd, geslacht, zorgsector en diagnose. Voor acute
ziekenhuisopnames dalen de kosten voor de oudste leeftijdsgroepen, voor chronische en
institutionele zorg echter stijgen ze sterk. Meerding et al. (1998) besluiten dat de vergrijzing zal
leiden tot een toename van de behoefte aan gezondheidszorg, indien de huidige prevalentie van
ziekte en invaliditeit zich in de toekomst verder zal zetten. Deze laatste veronderstelling is
volgens hen echter niet evident.
Polder et al. (2002) vinden tussen 1988 en 1994 een constante groei van de totale uitgaven voor
alle leeftijdsgroepen. Ook zij vinden een afnemende groei naar leeftijd voor de acute zorg maar
een stijgende groei voor de lange termijn-zorg. Bij de oudere leeftijdsgroepen zijn er wel relatief
meer invaliden en mensen met chronische aandoeningen, maar volgens Polder et al. (2002) is het
waarschijnlijk dat de gezondheidstoestand van de ouderen doorheen de tijd verbetert. Hierbij is
een aparte analyse per zorgsector essentieel.
Een gelijkaardige studie is die van Thomas (1999). Onder de trends in de gezondheidstoestand
die hij voor de U.S vaststelt, vermeldt hij een dalende invaliditeitsgraad en een verbeterd
risicoprofiel van ouderen. Indien de huidige trends van een betere gezondheidstoestand van
ouderen zich verder zetten, zal er een compressie zijn van morbiditeit, met de daarbij horende
gevolgen voor de evolutie van de uitgaven. Indien integendeel die trend zich niet verder zal zetten,
zal er een expansie zijn van de morbiditeit.