Download het volledig rapport (548 p.) - KCE

38 Evolutie van de uitgaven voor gezondheidszorg KCE reports vol. 15A
vaststelling vindt men bij Roberts (1999), die, behalve met mogelijke heterogeniteit tussen landen,
ook rekening tracht te houden met dynamische onevenwichten (door het schatten van een
error-correction model). Hoewel de geschatte gemiddelde effecten van de inkomensvariabele
gelijkaardig waren voor de verschillende schattingsmethoden, bleken de geschatte lange termijn
inkomenselasticiteiten erg gevoelig voor het al dan niet opnemen van een tijdstrend in de
vergelijkingen. Modellen met een tijdstrend resulteerden in een inkomenselasticiteit groter dan
één, terwijl in modellen zonder trend de hypothese van een unitaire elasticiteit niet kon
verworpen worden. Het weze echter opgemerkt dat de geschatte coëfficiënt van de
trendvariabele negatief was, waardoor hij nog bezwaarlijk als een proxy voor technologische
vooruitgang kan geïnterpreteerd worden. Het weglaten van de trendvariabele maakt ook de
schattingsresultaten met betrekking tot de andere geschatte effecten erg onstabiel. Het spreekt
voor zich dat dergelijke gevoeligheid voor alternatieve specificaties de betrouwbaarheid van de
resultaten ernstig aantast.
De nationale modellen die geen deel uitmaken van internationaal vergelijkend onderzoek zijn in
het algemeen vollediger: de gebruikelijke inkomens- en demografische variabelen worden vaak
aangevuld met andere verklarende variabelen, die proxies zijn voor aanbod-, institutionele en
technologische determinanten. Voor zover deze modellen correcter gespecificeerd zijn (wat a
priori kan verwacht worden), zullen de geschatte inkomenselasticiteiten betrouwbaarder zijn.
Murthy en Ukpolo (1994) bijvoorbeeld schatten een coïntegratierelatie tussen de uitgaven en het
inkomen, de relatieve prijzen, het aantal artsen, het aandeel van de publieke uitgaven en het
percentage 65-plussers voor de Verenigde Staten, en vinden een inkomenselasticteit van 0.77.
Toch zijn de empirische resultaten van dergelijke modellen niet noodzakelijk robuuster dan die
van de internationale studies. De gevonden resultaten blijken (net als bij de internationale studies)
erg gevoelig te zijn voor de keuze van de precieze modelspecificatie. In een onderzoek met
Franse gegevens over de periode 1960-1995, vinden LÊHorty et al. (1997) inkomenselasticiteiten
tussen 0.5 en 1.5, afhankelijk van het feit of al dan niet een lineaire trend in het model wordt
opgenomen. De samenhang tussen de trend en de inkomensevolutie wijst op een fundamenteel
probleem, in de mate dat de trend ook vaak beschouwd wordt als een maatstaf van
technologische vooruitgang (zie sectie 4.5). Zolang het effect van technologie onbekend is,
kunnen er ook moeilijk stellige uitspraken over de inkomenselasticiteit worden gedaan.
Naast de moeilijke keuze van de modelspecificatie worden onderzoekers hier ook
geconfronteerd met het causaliteitsprobleem. Zoals hoger beschreven, beïnvloedt niet alleen het
inkomen de gezondheidszorguitgaven maar geldt wellicht ook de omgekeerde relatie. In recent
onderzoek (Devlin en Hansen, 2001) is dit probleem onderzocht door middel van een Granger
causality test . Deze test bestaat er in te toetsen of de vertraagde waarden van een variabele X
een (simultaan) effect hebben op de andere variabele Y, en omgekeerd. Wanneer de
nulhypothese van zero coëfficiënten van de vertraagde variabelen wordt verworpen, concludeert
men X Granger causes Y . De auteurs testen deze hypothese voor twintig OESO-landen, en
stellen vast dat er in zes landen geen causale relatie wordt gevonden in één of andere richting, er
in zes landen (waaronder België) statistische ondersteuning is voor een causale relatie van het
inkomen naar de uitgaven, er in zes landen aanwijzingen zijn voor de omgekeerde relatie, en er in
twee landen een bi-directionele causaliteit wordt geobserveerd. De auteurs besluiten dat er een
aanzienlijk gevaar bestaat voor misspecificatie in de traditionele modellen van de
gezondheidsuitgaven. Hun analyse moet echter, zoals ze zelf terecht opmerken, als preliminair
beschouwd worden omdat ze is gebaseerd op bivariate causaliteitstesten, waarbij de
vergelijkingen niet werden aangevuld met andere mogelijke verklarende variabelen.
De verschillende empirische resultaten met betrekking tot de inkomenselasticiteit van de reële
gezondheidsuitgaven kunnen nog door een ander fenomeen veroorzaakt worden. Het is zeer wel
mogelijk dat landen, die in een vroeger stadium van industriële ontwikkeling zitten, en die
derhalve (in de beschouwde periode) vertrekken van een situatie met eerder lage uitgaven aan
gezondheidszorg in procent van het inkomen, een inhaalbeweging maken ten opzichte van de
meer geïndustrialiseerde landen. Dergelijke inhaalbeweging zal dan gepaard gaan met een
inkomenselasticiteit groter dan 1 gedurende een bepaalde periode. Barros (1998) vindt
empirische bevestiging voor deze hypothese, in een model waarin de groeivoeten van de uitgaven