De toekomst van de Amsterdamse kantorenmarkt ... - Rooilijn

Rooilijn Jg. 41 / Nr. 3 / 2008 Eigendomsbewijzen voor sloppenwijkbewoners: lessen uit Bolivia P. 183
Het aantal inwoners van sloppenwijken neemt explosief toe. De Peruaanse
ontwikkelingseconoom Hernando De Soto denkt dat door middel van de uitgifte
van landeigendomsbewijzen het probleem van de groeiende sloppenwijken
kan worden tegengegaan. In Bolivia bestaat er sinds 2004 een wet die erin
voorziet om op massale schaal stedelijk eigendom te reguleren resulterend in
landeigendomsbewijzen voor de bewoners. Dit blijkt gevolgen te hebben voor
investeringen door bewoners in de eigen woning en infrastructurele investeringen
door de gemeentelijke overheid.
Hernando De Soto is bij het grote publiek
vooral bekend als auteur van twee
veelbesproken boeken. In Het andere pad
(1989) beschrijft De Soto de vele obstakels
die overwonnen moeten worden om tot
de formele sector in zijn thuisland Peru te
kunnen toetreden. In Het mysterie van het
kapitaal (2000) stelt hij zichzelf de vraag
waarom het niet-westerse deel van de
wereld er maar niet in slaagt om van het
kapitalisme te profiteren. Volgens hem is
het onvermogen om kapitaal te produceren
het grootste struikelblok. Weliswaar
beschikt de bevolking in veel gevallen
over lapjes grond en een woning, maar de
eigendomsrechten daarvan zijn veelal niet
vastgelegd. De Soto stelt dat om een positieve
ontwikkeling in sloppenwijken op
gang te krijgen, de woningen van de bewoners
moeten worden geregulariseerd. Dat
wil zeggen dat het vastgoedbezit van de
bewoners wettelijk moet worden erkend
door middel van eigendomsbewijzen. Met
behulp van een eigendomsbewijs zal het
volgens De Soto makkelijker worden om
voor een lening in aanmerking te komen
om daarmee bijvoorbeeld te investeren in
de eigen woning.
De ideeën van De Soto zijn wereldwijd
in de praktijk gebracht. Thailand, de
Filipijnen, Egypte, Mexico, Colombia,
India en Ghana zijn voorbeelden van
landen waar men tracht van ‘dood
kapitaal’, ‘levend kapitaal’ te maken. Het
bekendste voorbeeld is Peru waar sinds
1996 al bijna 1,6 miljoen eigendomsbewijzen
zijn verstrekt. De vraag is echter of dit
ook heeft geleid tot een positieve ontwikkeling
voor de sloppenwijkbewoners. Uit
onderzoek blijkt dat er door bewoners
met een eigendomsbewijs meer wordt
geïnvesteerd in de eigen woning waardoor
de woonsituatie verbetert en de woning in
waarde toeneemt. Ook blijkt dat bewoners
zich beter economisch kunnen ontplooien
omdat ze niet langer hoeven te vrezen hun
huis kwijt te raken. Men durft nu bijvoorbeeld
verder van huis te gaan om een baan
te zoeken (Field, 2006). Echter, het beoogde
effect van eigendomstitels, namelijk een
verbeterde toegang tot de kredietmarkt,
heeft (nog) niet plaatsgevonden. Dat geldt
niet alleen voor Peru maar ook voor andere
landen waar vergelijkbare regulariseringsprojecten
van stedelijk eigendom hebben
plaatsgevonden (Durand-Lasserve &
Payne, 2006). Recent heeft zich in Bolivia
een nieuwe mogelijkheid voorgedaan om
de ideeën van De Soto in de praktijk te
onderzoeken.
Aanpak Boliviaanse sloppen
Volgens de Verenigde Naties (2006) is het
aantal sloppenwijkbewoners in Bolivia
gegroeid van 2,5 miljoen naar bijna 3,6
miljoen tussen 1990 en 2005. Dit is vooral
het gevolg van de grote stroom van arme