De toekomst van de Amsterdamse kantorenmarkt ... - Rooilijn

Rooilijn Jg. 41 / Nr. 3 / 2008 Eigendomsbewijzen voor sloppenwijkbewoners: lessen uit Bolivia P. 197
Tabel 2 Verband tussen kredietaanvragen en vast inkomen
(enquêteresultaten uit de drie wijken gezamenlijk in absolute aantallen)
Kredit aangevraagd?
Ja Nee Totaal
Vast inkomen? Ja 5 2 7
Nee 2 32 34
Totaal 7 34 41
kredietaanvragen gebruikt om verbeteringen
aan het huis aan te brengen en één
voor het kopen van schoolspullen. De twee
andere kredietaanvragen buiten Primero
de Mayo zijn gebruikt om te investeren in
een bedrijf.
Dat er weinig mensen een lening hebben
aangevraagd, blijkt het gevolg te zijn van
een hardnekkig gebrek aan vertrouwen
in de banken. Bovendien zijn leningen te
duur en wordt vaak een vast inkomen als
voorwaarde gesteld. Slechts 17 procent van
de geënquêteerden heeft een vast inkomen.
Zoals te zien is in tabel 2 zijn de geënquêteerden
die een krediet hebben aangevraagd
personen met een vast inkomen hebben.
De twee uitzonderingen zijn eigenaar van
een bedrijf. Geënquêteerden zonder vast
inkomen hebben, zoals tabel 2 laat zien,
meestal ook geen krediet aangevraagd.
De inwoners van de onderzochte sloppenwijken
hebben de verbeteringen aan hun
woning dus op een andere manier gefinancierd.
Volgens de wijkvertegenwoordigers
spelen vooral familieleden die zich in het
buitenland bevinden een grote rol. Vaak is
de echtgenote of dochter als werkster of als
kindermeisje actief in Argentinië of Chili
waar de lonen hoger zijn. Het geld dat zij
daar verdienen sturen zij naar de rest van
de familie in Bolivia. Uit gesprekken met
inwoners bleek bovendien dat families die
de eindjes niet aan elkaar kunnen knopen
vaak kunnen rekenen op de solidariteit
van de buren. Meestal zijn zij bereid geld
te lenen en in sommige gevallen worden er
giften gedaan.
Randvoorwaarden voor succes
Een geldig eigendomsbewijs geeft de
bewoners voldoende vertrouwen om in de
eigen woning te investeren. De investeringen
worden echter niet bekostigd met behulp van
formele kredieten. Familieleden die zich in
het buitenland bevinden maar ook buren en
vrienden spelen een belangrijkere rol. Het
proces dat De Soto in zijn boeken beschrijft
blijkt in de praktijk toch iets anders te verlopen.
De Soto beweerde dat de toegang tot
formele kredieten als gevolg van de uitgifte
van eigendomstitels zou toenemen. Echter,
zowel de banken (lage waarde onderpand)
als de bewoners zelf (hoge rente, hoog risico)
staan niet te springen.
Of het ARCO-project in Bolivia een vervolg
krijgt is zeer de vraag. Er zijn vele randvoorwaarden
te bedenken waaraan voldaan moet
worden om het een succes te laten worden.
Van al die randvoorwaarden is een politiek
stabiel klimaat misschien wel de belangrijkste
en juist dat ontbreekt in Bolivia.
Ruud Dorenbos (r.j.dorenbos@rug.nl) is universitair docent aan
de Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen van de Rijksuniversiteit
Groningen. Nicolas Nijhof (nicolas.nijhof@gmail.com) is
onlangs afgestudeerd in Economische Geografie aan de
Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen van de Rijksuniversiteit
Groningen.
Literatuur
De Soto, H. (1989) The other path: the invisible revolution in the
third world, Harper & Row, New York
De Soto, H. (2000) The mystery of capital: why capitalism
triumphs in the West and fails everywhere else, Basic Books,
New York
Durand-Lasserve, A. & G. Payne (2006) Evaluating Impacts
of Urban Land Titling: Results and Implications: Preliminary
Findings, The World Bank
Field, E. (2006) Enitled to work: urban property rights and labor
supply in Peru, Harvard University, Cambridge, MA
VN-Habitat (2006) The state of the world’s cities 2006/7: The
Millennium Development Goals and Urban Sustainability: 30
years of shaping the Habitat agenda, Earthscan, London