De toekomst van de Amsterdamse kantorenmarkt ... - Rooilijn

Rooilijn Jg. 41 / Nr. 3 / 2008
Recensies
Rogier van der Groep
Met 200 beats per minute
denderend door de ‘popmoderne’
stedelijkheid
Jong, Alex de & Marc Schuilenburg (2007)
Mediapolis, populaire cultuur en de stad,
Uitgeverij 010, Rotterdam, 240 p., ISBN
9789064506338, € 24,50
Wat hebben online games zoals World of
Warcraft te maken met de videoclips van
Snoop Doggy Dog en met Celebration, het
Disneystadje in Orlando, Florida? Waarom
overwoekeren Closed Television Circuits
de publieke ruimte in westerse steden en
leiden een miljoen Japanse jongeren, de
hikikomori, een teruggetrokken bestaan
in hun slaapkamer achter hun computer?
Volgens Alex de Jong en Marc
Schuilenburg, schrijvers van het boek
Mediapolis, populaire cultuur en de
stad, zijn dit voorbeelden van enerzijds
verdergaande militarisering en disciplinering
van het openbare leven en anderzijds
voorbeelden van een toenemend belang
van popcultuur in de stedelijke samenleving.
De stad is niet langer een verzameling
van wegen en gebouwen, maar dient
te worden beschouwd als een virtueel en
reëel knooppunt in een mondiaal netwerk.
Met andere woorden, het publieke domein
heeft er een dimensie bij gekregen en is
gedeeltelijk verplaatst van de straat naar
het internet.
De kracht van het boek zit in de über-hippe
voorbeelden van de verdergaande popularisering
van de stedelijke cultuur, die aan
elkaar geplakt zijn met toefjes Foucault,
Baudrillard, Appadurai, Sloterdijk,
Castells en vele andere onderzoekers.
Zo nemen de auteurs de lezer mee in
een 200 pagina’s tellende MTV-clip over
de impact van computerspelletjes in
het Amerikaanse leger om soldaten te
trainen en om de intifada een virtuele
dimensie te geven in het Midden-Oosten.
Uiteindelijk belanden de schrijvers bij
hiphop, urban culture en house. Er wordt
duidelijk gemaakt dat popmuziek de
bindende factor is voor veel groepen
mensen die op geen enkele manier
lokaal of fysiek enige verwantschap
hebben. Zo is de rauwe stem van de MC
in het acid-achtige techno-hitje: ‘…Put
your hands up 4 Detroit, it’s a lovely city...’
niet bedoeld voor de bewoners van de
Amerikaanse industriestad, maar voor
miljoenen liefhebbers van techno, die
even herinnerd worden aan de bakermat
van deze muziekstroming.
In het laatste deel van het boek wordt de
vraag gesteld wat er nu moet gebeuren
met de stad. Wat is de rol van architect,
P. 224
de stedenbouwer en de planner? De
Jong en Schuilenburg wijzen daarbij het
concept van de ouderwetse bouwmeester
af, die het stedelijke project van
bovenaf ontwerpt, regisseert, stuurt en
controleert. Hiermee zullen ze ongetwijfeld
niet de eerste zijn, maar hun alternatief
is verfrissend. De gaming-industrie
en de popcultuur bieden namelijk in hun
ogen uitkomst. Steeds vaker worden
computerspelletjes niet meer door een
team van experts gemaakt, maar in een
soort pilootversie gelanceerd, waarna
(via internet) fans en gebruikers aan
deze games sleutelen. Hier komt het
begrip scenius van pas, een concept van
muziekvirtuoos Brian Eno dat tegenover
het concept genius geplaatst is. De
auteurs menen dat het modernistische
principe dat kunst ontsproten moet zijn
uit het creatieve brein van één enkel
individu, de genius, achterhaald is. De
alomtegenwoordigheid van samplemuziek
in house en techno in hedendaagse
popmuziek dienen als voorbeeld om de
nieuwe kunstorde te begrijpen. Deze
gedachtegang wordt doorgetrokken naar
de stedenbouw; samen met mensen
van dezelfde culturele groep, een scene,
moet het mogelijk zijn om al spelenderwijs
en interactief een stad te bouwen.
Wellicht hebben de schrijvers een soort
online mengelmoesje van Simcity en
Second Life voor ogen.
Tot slot: Overtuigt het boek Mediapolis?
Jawel, maar het probleem is soms dat
het betoog, of liever gezegd, de opeenstapeling
van verschillende betooglijnen,
theoretische concepten en empirieachtige
voorbeelden een beetje ongrijpbaar
zijn. Daarnaast zal internet de stedelijke
samenleving ongetwijfeld radicaal ver-