Bloemlezingen Staring, Lucebert, Schierbeek - De open ruimte

Wij schuilden /
onder dropplend lover /
gedoken /
aan de plas... /
Ja, het heeft heuristiese waarde, Staring eens niet in metriese, maar in ritmiese voeten
te zien!
Er bestaat in ons land een opvatting, als zou de versbevrijding hier vooral het werk zijn
geweest van de dichters Verwey, Gorter en Henriëtte Roland Holst. Met alle respekt voor
die dichters, Achilles Mussche en je leraar: die dichters hebben er in het algemeen een
janboel van gemaakt - al zonder ik Gorter uit. Maar Henriëtte Roland Holst en Verwey,
met al die enjambementen! Je kent de teorie: de vijfvoetige jambe, of nog beter: het
tienlettergrepige vers, dat het voordeel heeft, dat de caesuur daar overal vallen kan, zou
metries zogenaamd bevrijdend werken. Maar wat is er voor moois in:
a / Ik zie de mannen in de straten gaan,
b / ik hoor der jonge vrouwen lachend praten;
c / 'k zie d'oogen glinsteren in de gelate' en
d / ik kan ook de stem van het hart verstaan.
De dichteres laat zich maar gaan, zodra het hart er aan
[p. 638]
te pas komt! Kijk maar: de eerste drie regels zijn onderling verwisselbaar, en laat men,
niet zonder motief, in de eerste twee regels de nadruk vallen op straten en praten, dan is
de volgorde ba nog mooier ook. Merkwaardige poëzie dus! Vergelijk ook de derde regel
hier met de derde uit Starings treurdicht op Feith. Hoe gehoorzaam is de dichteres hier
aan haar lettergreeptellend vers - en wat doet Staring met zijn twaalf lettergrepen? Je
hebt niet eens in de gaten, dat ze er zijn... Waar dat nodig is, doorbreekt Staring dus het
metrum of krijgen we te doen met polimetrie (Aan de maan).
Zeldzaam gierig is Staring met zijn enjambementen en zijn vrouwelijk rijm. Bijna even
gierig als Van Ostaijen of Marsman (1ste periode). Dat is heel anders bij Bilderdijk of Da
Costa. Maar daarom zijn zijn verzen ook àf. Bij hem is ieder vers een afgeronde
betekenis; bij hem zijn versstruktuur en struktuur van de zin met elkaar in
overeenstemming - en niet toevallig-naïef, zoals bij vele middeleeuwse schrijvers, maar
omdat er naar zo'n evenwicht werd gezocht. Daarom is Staring, tenminste voor mij
(maar naar mij, een gediplomeerd jeugdbederver, hoef je al niet meer te luisteren) de
eerste moderne dichter. Een verwaarloosde dichter dus, want wie assosieert de naam
Staring met het begrip modern?
In overeenstemming met het tegendeel van mijn bewering is dan ook, wat De Gids (III,
1940, blz. 99) ter gelegenheid van de Staring-herdenking in '40 schreef: 'Staring is een
dichter voor schoolmeesters en een schoolmeester voor dichters'. En verder: 'Zonder de
koude ontleding komen zij (de gedichten dus, RC) onvoldoende tot hun recht...' Of ook:
'Het werk van Staring, zoveel 'dichtkunst' in elke zin van het woord,
[p. 639]
maar zo weinig 'poëzie' in de modernste, vraagt door zijn aard om verstandelijke
ontleding'. En nog: 'Staring is een gezelschapsdichter en zoekt naar het gemeenzame.
Hij schrijft bij het haardvuur, en veronderstelt dat hij daar niet alleen zit'. Dit is een
manier van schrijven, lieve mensen, zoals er vele manieren zijn. Deze manier schijnt bij
Staring te passen. Zij past m.i. niet bij zijn tweehonderdste geboortejaar. Want al is het
wáar wat De Gids zegt, het is alleen maar waar voor de ekstraverte Staring: die van de
verhalenverteller. In geen enkel opzicht is wat De Gids beweert ook waar voor de