Bloemlezingen Staring, Lucebert, Schierbeek - De open ruimte

a.c.w. staring, naar een pastel van johs anspach, ± 1785
[p. 625]
die zijn geld in The bank of England had gestoken om werkeloos te wachten op de
enorme winsten die maar niet kwamen, aangezien Engeland met Frankrijk op de vuist
ging en wij van Engeland en dus ook van de Bank daar werden afgesneden. Zijn
prestasiegerichtheid onderscheidt hem gunstig van zijn tijdgenoten. Toen de vader de
Wildenborch had gekocht, wist de zoon dat daar zijn toekomst lag, en dus ging hij naar
Göttingen om zich te bekwamen in allerlei kundigheden - o.a. botanie - die hij nodig zou
hebben bij zijn werk. Opstelten vermeldt dat Staring de Directeur van Landbouw, J.
Kops, hielp bij het geven van behoorlijke nederlandse namen aan de planten - een eerste
Bordewijk! Botanie was voor hem de grondslag van de landbouwkunde en hij en zijn
zoon, de geoloog Winand, hadden elk een herbarium, die later naar Leiden gingen. De
ontwatering en de ontginning pakte hij voortvarend aan in zijn dagen en nog lang daarna
werd dit werk voortgezet. De natuur in deze streek van Gelderland was toen allerminst
overdadig. Wanneer de bewoners van Het Enserink die van de Veldhorst bij zich te eten
nodigden, kwam het antwoord met het afgesproken sein: het zwaaien met een servet. Er
was niets anders dan de kale hei.
Staring verwachte nut van zijn studie. De bestudering van de natuur was in zijn tijd nog
geen autonome wetenschap. Bekend is de grap op het utilitarisme dat volgens de 18eeuwer
in de natuur zelf schuilen zou: 'Waarom heeft de mens een neus?' 'Om er zijn bril
op te zetten.' We zijn geneigd een zeker materialisme te zoeken achter deze
nuttigheidsprediking:
Ja, 'k zie de Toekomst reeds van Wondren zwaar! De stroom
Laat vlot en vrachtboot, op zijn spiegel, veilig wiegen.
Ik zie, door 't bruin der hei', de blanke zeilen vliegen.