Wie schrijft die blijft - website Basisvaardigheden

‘Wie schrijft die blijft’
Janneke Sleenhof
Volwassenen leren nu eenmaal anders dan kinderen en hebben ook meer baat bij andere
lesmethoden. Veel laaggeletterden zijn ten minste enkele jaren naar de basisschool geweest waar zij
lees- en schrijfonderwijs hebben gekregen. Deze methoden hebben bij hen blijkbaar niet geholpen,
waardoor het verstandig kan zijn om juist een andere methode toe te passen in het NT1-onderwijs.
Yvonne heeft wel het idee dat de manier waarop zij de spelling van open en gesloten
lettergrepen onderwijst, op deze manier werkt. ‘Omdat je het steeds herhaalt, gaan ze het op een
gegeven moment zien’ zegt zij hierover (I2-YJ). Ze gelooft dus dat dit een methode is, die aanslaat bij
de cursisten. De cursisten moeten het verschil tussen lange en korte klanken echter wel kunnen
horen, dit blijkt vaak erg lastig. Yvonne heeft ervaren dat met name de allochtone cursisten hier vaak
moeite mee hebben. Ook geeft ze aan dat niet alle woorden in het Nederlands volgens deze regel op
correcte manier in lettergrepen kunnen worden gesplitst. Ze neemt aan dat er niet zo veel
uitzonderingen bestaan op de regels die zij hanteert, dus die woorden ontwijkt ze in de dictees.
In het dictee komen verschillende begrippen aan bod, Yvonne heeft het over open en
gesloten lettergrepen. Werkt deze aanpak in het laaggeletterdenonderwijs Yvonne zegt hier zelf over
dat de grammatica die zij behandelt in haar lessen van een zeer laag niveau is en ze heeft niet het
idee dat ze te diep in gaat op de grammatica. Ze zegt zelf dat dit per cursist verschilt: bij de één slaat
het meer aan dan bij de ander.
De manier waarop Yvonne open en gesloten lettergrepen bespreekt, is niet gelijk aan de
manier waarop deze wordt besproken in grammaticahandleidingen. Yvonne maakt bij het leren spellen
gebruik van lettergrepen en lange en korte klanken, maar dit lijkt een methode die zijn beperkingen
heeft. Volgens De Schryver en Neijt (2005) moeten we inderdaad weten of we met een open of
gesloten lettergreep te maken hebben om de hoofdregels van de verdubbeling en verenkeling te
kunnen toepassen. Zij benadrukken echter dat er regels zijn voor het verdelen in lettergrepen die
vaak indruisen tegen ons gevoel over hoe we de woorden uitspreken. Yvonne hangt haar methode
juist op aan de uitspraak van de lettergrepen (‘Hoor je een korte of een lange klank’). Deze regel zal
dus vaak problemen opleveren omdat lang niet alle woorden op deze manier op te splitsen zijn in
lettergrepen. Een hoofdregel die De Schryver en Neijt noemen is bijvoorbeeld: ‘Staan er medeklinkers
tussen de klinkers, dan gaan die gewoonlijk naar de volgende klankgroep: Ka/trol’’ (p.27). In het
woord ‘katrol’ hoor je echter geen lange ‘a’; hier zou de regel van Yvonne dus al problemen opleveren.
Yvonne vindt het belangrijk dat haar cursisten goed leren schrijven en spellen. Hierbij wordt
er gekeken naar zowel de vorm als de inhoud van teksten. Net als Browne (1996) vindt Yvonne dat de
vorm van een tekst eigenlijk in dienst zou moeten staan van de inhoud en daarom ondergeschikt is
aan het overbrengen van een boodschap. Met andere woorden: het is belangrijker dat de cursisten
hun boodschap goed overbrengen dan dat zij de spelling- en grammaticaregels helemaal correct
hanteren. In haar lessen legt Yvonne echter erg de nadruk op het juist leren spellen, zo geeft zij bijna
iedere les een dictee. Ook spreekt zij met een van de cursisten af dat hij de volgende les gaat oefenen
in het schrijven van hoofdletters. Het technische aspect van schrijven lijkt dus een voorname plaats in
te nemen in de lessen.
53