Wie schrijft die blijft - website Basisvaardigheden

‘Wie schrijft die blijft’
Janneke Sleenhof
de docent: Zij staat voor de klas en heeft de rol van docent en wil de cursisten wat leren. De cursisten
zijn haar leerlingen, die ook naar de les komen om wat te leren. De verhouding tussen docent en
cursist ziet zij wel als leerling-docent, ‘maar’, zo voegt zij hieraan toe, ‘het zijn wel volwassenen’ (I2-
YJ). Dit vinden de cursisten zelf ook belangrijk, ze willen volgens haar niet meer gezien worden als
kinderen, maar willen worden behandeld als de volwassenen die ze zijn. Je zegt dan ook niet meer
tegen de cursisten: ‘Je bent te laat, waar was je’, maar benadert ze op een meer volwassen manier.
De methoden die ze gebruikt zijn dan ook niet afkomstig uit het basisonderwijs. Wat ze wel gebruikt is
Spelling in de lift. Deze basisschoolmethode die hulp biedt bij het correct leren spellen heeft goede
kanten, maar is toch wel wat kinderachtig, zegt Yvonne. Het leesmateriaal dat Yvonne gebruikt is met
name gericht op volwassenen, vooral in verband met de onderwerpen van de teksten. Kinderen lezen
toch liever over andere onderwerpen dan volwassenen. Het belangrijkste verschil tussen volwassenen
en kinderen op het gebied van onderwijs is volgens Yvonne dat kinderen naar school móeten.
Volwassenen gaan (over het algemeen) vrijwillig naar de lees- en schrijfcursus. ‘Dus je benadert ze
ook als volwassenen’, meent Yvonne (I2-YJ).
In het klaslokaal is Yvonne de docent. Dit kan ook wel eens veranderen, maar alleen buiten
de lessen. Wanneer zij bijvoorbeeld na een les met de cursisten naar huis fietst, dan is ze weer één
van hen en maakt ze, naar eigen zeggen, deel uit van de groep. Toch geeft ze ook aan dat ze niet
met iedere cursist op niveau een gesprek kan voeren: ‘De cursisten vinden het heel belangrijk om jou,
de docent, te zien, maar je hebt niet altijd zin of tijd om overal naar te informeren’ (I2-YJ). Ze zal een
cursist niet snel afwijzen, maar probeert wel subtiel duidelijk te maken dat het soms even niet
uitkomt. Sommige cursisten kunnen volgens haar heel erg beslag op je leggen. Ze komen over het
algemeen ook niet alleen naar de lees- en schrijflessen vanwege een ‘leer iets’.
Het bovenstaande fragment schetst een goed beeld van de relatie tussen de docent en de
cursisten. Elbaz (1981) onderscheidde een vijftal oriëntaties die meer vertellen over de wijze waarop
een leerkracht over zijn professionele kennis beschikt en de structuur van deze kennis. De ‘sociale
oriëntatie’ omvat de invloed van de sociale omgeving op praktijkkennis en besteedt aandacht aan de
rol die kennis speelt in het structureren van de sociale context waarbinnen het professioneel handelen
plaatsvindt. De rol van de docent is hierboven verschillende keren aan bod gekomen. Yvonne vervult
vooral de rol van onderwijzende docent. Wat met name opvalt uit dit laatste fragment is hoe Yvonne
cursisten ziet. Nogmaals wordt benadrukt dat zij hen ziet als leerlingen, niet als lerende volwassenen.
Er bestaat geen relatie tussen cursist en docent die gebaseerd is op gelijkheid, hoewel zij dat wel
zegt.
5.1.4 Conclusie
Yvonne is te typeren als een docent die haar taak als onderwijzeres zeer serieus neemt. Ze ziet het als
haar doel om de cursisten iets bij te brengen en om hun kennis van het Nederlands te vergoten. Zelf
gaf ze al aan dat het sociale aspect van dit onderwijs niet echt voor haar is weggelegd. Ze ziet het
praten over persoonlijke problemen eerder als onderbreking van de les dan als leermoment.
59