Wie schrijft die blijft - website Basisvaardigheden

‘Wie schrijft die blijft’
Janneke Sleenhof
onderwerp zinsopbouw behandelt. Didactische vakkennis betreft volgens Shulman (1986) inzicht in
wat het leren van bepaalde vakinhouden gemakkelijk of moeilijk maakt en het begrijpelijk formuleren
van de vakinhoud. De didactische vakkennis op het gebied van zinsbouw waarover Yvonne beschikt,
vertelt haar dat dit een moeilijk onderwerp is om te doceren aan haar cursisten. Liever gebruikt zij
haar vakkennis over juiste spellingsregels en dergelijke onderwerpen, waarbij zij zich zekerder voelt
over hoe ze deze kan overbrengen aan de cursisten.
Key Incident 2. Termen en begrippen
Bovenstaand fragment 1 laat zien hoe de cursisten woorden met open en gesloten lettergrepen leren
schrijven. De docent gebruikt redelijk technische termen, ze heeft het over open en gesloten
lettergrepen, klinkers en medeklinkers. Het gebruik van terminologie komt vaker terug in de lessen,
bijvoorbeeld wanneer zij spreken over hoofd- en bijzinnen. In het volgende fragment maakt de cursist
een opgave waarbij zij moet aangeven wat de hoofdzin van een zin is. Dit fragment geeft goed weer
hoe de docent de Nederlandse grammatica onderwijst in haar lessen.
Fragment 3:
C: Ik moet weten: hoe, hoe moet je denken, wat is euh, wat is de logica.
D: Ja, maar daarom moet je ook eerst heel goed lezen wat er staat in de instructie. Even kijken hoor.
En als hulpmiddeltje kun je altijd kijken: De hoofdzin, daar staat het belangrijkste in. In deze zin is
dat ‘de bewoners moesten hun huis uit’. Deze zin begint vaak met het onderwerp. En daar wordt
gezegd waarom of wannéér ze dat doen en dat is dus de bijzin.
C: Ja, daar heb ik ook zo aan gedacht.
D: En dan wordt er hier gezegd: er wordt een reden gegeven. Kijk dat staat hier.
C: Ja kijk dat moet ik even kijken hè, hoe je moet denken.
D: Vaak staat er zo’n soort woord, een voegwoord, in de bijzin, maar dat hoeft niet altijd hoor. Kijk
maar eens als je deze zinnen vergelijkt. Hier is het niet. Deze heb je goed gedaan. Maar hier heb je
maar één zin. Kijk maar: ‘Binnen een mum van tijd arriveerde de brandweer’. Kijk dit gaat over
samengestelde zinnen, dus twee zinnen in één. Maar hier heb je maar één zin.
C: Dus dat is niet een samengestelde zin.
D: Nee inderdaad, daar zit geen voegwoord in en dat is maar één zin.
C: Maar dat is wel moeilijk hoor.
D: En deze is goed, ‘hoewel’ is weer een voegwoord. Het verbindt twee zinnen aan elkaar. Dan is dit
weer de hoofdzin en het andere deel, de bijzin, is maar bijzaak. En wat is de hoofdzin in deze zin
Wat gebeurt er precies in de beschreven situatie De cursist is individueel aan het werk met een
opdracht over hoofd- en bijzinnen. Ze heeft Yvonne erbij geroepen omdat ze niet zeker weet of ze de
opdracht goed maakt. Yvonne zegt tegen haar dat ze meer moet letten op de instructie, daar staat
precies wat ze moet weten om de opdracht te maken. Yvonne legt vervolgens in haar eigen woorden
55