Het verschil maken

Het verschil maken | Inleiding
1 Inleiding
1.1 Achtergrond
De komende decennia zal de vraag naar arbeid het aanbod overtreffen en krijgen we
daarnaast te maken met hogere eisen aan het kennisniveau en aanpassingsvermogen
van de beroepsbevolking. Iedereen is nodig op de arbeidsmarkt en moet werken aan
zijn/haar eigen inzetbaarheid. Werkgevers zullen zich inspannen om talenten van
mensen meer te benutten. Werknemers, ook laagopgeleiden, moeten in staat én bereid
zijn een leven lang te leren. Flexibiliteit en aanpassingsvermogen zijn daarbij van
groot belang.
De krapte op de arbeidsmarkt werpt ook een nieuw licht op het benutten van het
arbeidspotentieel van personen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Om deze doelgroepen
te kunnen inzetten is sociale innovatie van belang: een vernieuwing in de
arbeidsorganisatie en in arbeidsrelaties die leidt tot verbeterde prestaties van de organisatie
en ontplooiing van talenten (www.ncsi.nl).
Voor werkgevers, maar ook voor werknemersorganisaties zoals de FNV, is het van
belang dat er voldoende kennis en best practices beschikbaar komen wat betreft sociale
innovatie en de inzet van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Het onderhavige
onderzoek richt zich op het verzamelen van die kennis en innovatieve aanpakken,
in dit geval primair voor de sterk concurrerende schoonmaakbranche. In deze
branche werken zo’n tweehonderdduizend mensen, grotendeels zonder of met een
beperkte opleiding en vaak in kleine deeltijdcontracten. Het werk heeft een slecht
imago en het verloop onder de medewerkers is hoog. De gang van zaken rond de aanbestedingen
leidt tot een prijzenslag die de waarde van het vak van schoonmaker ook
letterlijk onderuit haalt. De personeelsproblemen vallen op dit moment als gevolg
van de economische situatie wel mee. Maar bij herstel van de economie zal het voor
bedrijven steeds moeilijker worden om aan goed personeel te komen.
Sommige bedrijven in de branche reageren hierop met initiatieven die we sociale
innovatie kunnen noemen, zoals meer dagschoonmaak, de inzet van relatief veel mensen
vanuit de bijstand of sociale werkvoorziening, full service concepten, nieuwe
functies en/of scholingstrajecten. De vraag is of en zo ja hoe deze ontwikkelingen
elkaar kunnen versterken met als resultaat een win-winsituatie met hogere productiviteit,
effectiever (HR-) management en betere ontwikkelmogelijkheden voor al het
personeel.
Tegen deze achtergrond namen FNV Bondgenoten en TNO het initiatief voor een
onderzoek naar de ervaringen en aanpak van bedrijven in de schoonmaakbranche met
betrekking tot sociale innovatie en het inzetten van mensen met een afstand tot de
arbeidsmarkt. Het onderzoek is uitgevoerd in het kader van de kennisinvesteringspro-
11