Het verschil maken

Het verschil maken | Schoonmaakbranche
Het tegengaan van het negatieve imago is een belangrijke drijfveer voor deze organisaties
en om die reden doet de sector er veel aan om afstand te houden van malafide bedrijven,
zwart en illegaal werk. Ook onderaanneming is om die reden formeel niet populair.
2.3 Aanbesteding
In de branche doet zich de opmerkelijke situatie voor dat werk dat relatief eenvoudig
is en dat ieder mens met grote regelmaat in zijn leven ook daadwerkelijk verricht,
ingekaderd en gekleurd wordt door een sterk geprofessionaliseerd commercieel
bedrijfsmodel dat in de aanbesteding steeds meer gejuridiseerd raakt. Er zijn zelfs
vaak drie partijen bij een uit- en aanbesteding betrokken: de opdrachtgever die het
werk uitbesteed, de intermediair/makelaar die de aanbesteding uitvoert en de bestekken
(soms zeer gedetailleerd en aan de hand van bekende normeringen) uitschrijft en
het schoonmaakbedrijf dat uiteindelijk de opdracht verwerft. De intermediairs blijken
een grote invloed te hebben op het verloop én het resultaat van de aanbesteding,
waar de opdrachtgever zich niet altijd van bewust is (Blom e.a., 2006). En ook de aanbieder
stemt zijn handelen op hen af. Niet alleen de gedetailleerde bestekken maar
ook eisen die gesteld worden aan de aanbodspecificaties, zoals format en indeling,
laten weinig ruimte voor onderscheid, zodat de concurrentie nog eenzijdiger op de
prijs komt te liggen.
Specifiek voor overheden als opdrachtgever geldt nog dat een risicomijdende opstelling
prevaleert. Men wil geen juridisch procedurele fouten maken in de aanbesteding.
Er is daarbij de neiging naar steeds grotere kavels te gaan (in plaats van drie scholen
meteen maar alle vijfentwintig) met een navenante verzwaring van geschiktheidvereisten
wat bijvoorbeeld omzet betreft. Kleinere vooral regionale bedrijven komen
zo buitenspel te staan. Met name op de huidige aanbestedingspraktijk van overheden
is er bij de respondenten die wij gesproken hebben veel kritiek: “het is een drama”.
Verplichte aanbestedingen zijn er al boven de tachtigduizend euro. De recessie heeft
de prijzenslag alleen maar erger gemaakt. De overheid die juist het goede voorbeeld
kan geven, zou in gebreke blijven en door eenzijdige prijsconcurrentie de waarde van
het vak (en het imago) ook letterlijk onderuit halen. Via een dergelijke uitwerking van
de aanbesteding zou de overheid zo zijn eigen onderklasse organiseren. Het verschilt
sterk per gemeente of hier begrip voor is. De verborgen administratieve kosten zijn
groot en vaak zijn de kosten niet eens zo verborgen (kader 1).
De schoonmaak is een volgroeide markt waar zo’n negentig procent wordt uit- en aanbesteed.
Al met al kan de branche daarom gekenschetst worden als een sterk geprofessionaliseerde
en verzadigde verdringingsmarkt, waar (vooralsnog) sterk en eenzijdig
op prijs geconcurreerd wordt. Omzetgroei kan alleen via overname of
product vernieuwing of nog breder sociale innovatie.
17