Vier scenario's voor de toekomst - FlexNieuws

maar daarmee tegelijk een behoudzuchtig imago over zich zelf afgeroepen. De tijd vanprogressieve werknemersparticipatie via de weg van wetgeving lijkt definitief passé.Hoewel de grootste vakcentrale, de FNV, heeft aangekondigd zich op haar positie in deoverlegeconomie te bezinnen, is het te vroeg om van het einde van het poldermodel tespreken. Daarvoor kent de Nederlandse overlegeconomie te veel continuïteit.Van essentieel belang is hoe de vakbeweging zich verder zal ontwikkelen en of ze er inslaagt nieuwe generaties werknemers aan zich te binden. Hoewel het ledenbestand zichlijkt te hebben gestabiliseerd, loopt de organisatiegraad steeds terug, naar gemiddeld 25%.Bovendien is de organisatiegraad erg ongelijk verdeeld. ‘Beschermde sectoren’, dat wilzeggen sectoren die niet of in geringe mate bloot staan aan internationale concurrentie(overheid, nutsbedrijven, semi-overheid, bouw) hebben een bovengemiddeldeorganisatiegraad, terwijl de dienstensector sterk ondervertegenwoordigd is. Dit betreft vooralbranches die op internationale markten concurreren (financiële en zakelijke diensterlening,detailhandel, groothandel). De positie van de ‘gevestigde’ vakbeweging wordt op diverseplaatsen op de proef gesteld door nieuwe ‘luizen in de pels’.Desondanks mag het instrument CAO zich in een blijvend grote mate van populariteitverheugen. Het bereik van de CAO bevindt zich op een historisch hoog niveau. De regelingenvoor overheidpersoneel meegerekend, is op 85% van de werknemers in Nederland eencollectieve arbeidsvoorwaardenregeling van toepassing. De groeiende kloof tussendekkingsgraad van de CAO en dalende organisatiegraad van de vakbeweging wordt echterin toenemende mate als probleem gezien. Het CAO bouwwerk wordt mede in stand gehoudendoor wetgeving en door de werkgeversorganisaties. Vooral in sectoren met een lageorganisatiegraad treden er op dit moment in toenemende mate haarscheurtjes op, die zoudenkunnen leiden tot wegvallen van bedrijfstak CAO’s. Dat zal zeker het geval zijn als deAlgemeen Verbindend Verklaring van CAO’s komt te vervallen of wordt versoepeld,bijvoorbeeld onder invloed van het Europese mededingingsbeleid. Toch zal er behoefteblijven aan collectieve vormen van arbeidsvoorwaardenregeling. Dit zal leiden tot drukop ondernemingsraden om daarbij een positie in te nemen.Het micro- of ondernemingsniveau in de arbeidsverhoudingen wordt belangrijker. In hetwetgevingsproces wordt gestreefd naar ‘zelfregulering’. Hoewel de overheid bij tijd enwijle centraal ingrijpt, streeft men zo veel mogelijk naar procedurele regelgeving die door12