Vier scenario's voor de toekomst - FlexNieuws

Definitie en plaatsbepaling2.3. Medezeggenschap en arbeidsverhoudingenDe ‘leer der arbeidsverhoudingen’ benadert medezeggenschap vanuit het oogpunt dat deongelijke machtsverhouding tussen werkgever en werknemer in het bestuur van deonderneming in evenwicht dient te worden gebracht. We kunnen arbeidsverhoudingeneenvoudig ‘van onderop’ omschrijven als alle formele en informele relaties tussen werkgeversen werknemers (ter Hoeven 1972). Aan de basis hiervan ligt de individuele arbeidsverhoudingtussen werkgever en werknemer. Hierbij zijn vier dimensies te onderscheiden.In de eerste plaats gaat het om een economische ruilrelatie, waarbij de werknemer zijnarbeid inzet in ruil voor loon. Ten tweede is er sprake van een machtsverhouding of eenonderschikkingsrelatie, de sociale dimensie (Huiskamp 1995). De onevenwichtigemachtsverhouding tussen werkgever en werknemer vormt de rationale achter het strevennaar medezeggenschap van werknemers. Zodra de werknemer in dienst is genomen, heeft deondernemingsleiding zich de aanwezigheid en bereidwilligheid tot arbeidsinzet verworven.De werkgever is “baas” en wijst via de interne hiërarchie een leidinggevende aan die debevoegdheid heeft instructies te geven. De daadwerkelijke arbeidsinzet is echter afhankelijkvan de motivatie van de werknemers en de besturing en beheersingsinstrumenten van dewerkgever. De derde dimensie die kan worden onderscheiden, is die van het “psychologischcontract”. Hierbij gaat het om de wederzijdse verwachtingen van werkgevers en werknemersten opzichte van elkaar. Tot slot is er de juridische dimensie, het individuele arbeidscontractwaarmee de ruil- en de gezagsverhouding formeel gereguleerd wordt.De inherente spanning binnen de economische ruilrelatie en de gezagsverhouding implicerendat tegenstelling en conflict onlosmakelijk zijn verbonden met de arbeidsverhoudingen.Werknemers zoeken werkzekerheid, carrièreperspectief en een goed salaris. De werkgeverstreeft naar bedrijfsmatige efficiency en effectiviteit. Werknemers willen graag een “leukebaan”, maar willen ook graag autonomie en invloed op de werksituatie. Aan de andere kantwil de werkgever graag baas in eigen huis en besluitvaardig zijn en duidelijkheid scheppenvoor de medewerkers.Maar er is natuurlijk ook sprake van wederzijdse afhankelijkheid en van gemeenschappelijkebelangen van werkgever en werknemers. Zo leidt productiviteitsstijging tot beterebedrijfsresultaten en in beginsel dus ook tot meer ruimte voor salarisverhoging. De vraag45