De betekenis van groene burgerinitiatieven

Samenvatting
Het natuurbeheer in Nederland is de laatste jaren gekanteld. De recent gepubliceerde Rijksnatuurvisie
benadrukt het belang van de vermaatschappelijking van het natuurbeleid. Het dominante
beleidsdiscours is verschoven van het ‘creëren van diensten voor burgers’ naar het ‘scheppen van
waarden met burgers’. Op basis van 264 groene burgerinitiatieven analyseren wij de kansen en
belemmeringen van de zelforganisatie door burgers in het groene domein.
Grote diversiteit in groen burgerinitiatief
Binnen groene burgerinitiatieven gaan enthousiaste, betrokken en vaak deskundige burgers aan de
slag om groene gebieden die waardevol voor hen zijn te beschermen en te beheren. Zij doen dit met
een grote diversiteit aan doelen, middelen en strategieën, variërend van honderden groene buurttuinen
tot enkele iconische initiatieven zoals De Dommelbimd in Noord-Brabant. Deze diversiteit aan
initiatieven kan het best beschreven worden op basis van drie assen van betrokkenheid:
• Beschermen. Groepen die de nadruk leggen op fysieke activiteiten om ecologische en/of
cultuurhistorische waardevol groen te beheren of te ontwikkelen.
• Beleven: groepen die zich primair richten op fysieke activiteiten om groen te beheren, waarbij
gebruiksdoelen centraal staan en/of het groen primair een gebruiksfunctie heeft.
• Beïnvloeden: Politieke groepen die proberen hun groene doelstellingen te realiseren door beleid en
beheer te beïnvloeden. Vaak verzetten zij zich tegen bestaand beleid, soms ook tegen de
dominante invulling van het natuurbeleid.
Binnen deze drie assen hebben we tien verschillende ideaaltypische vormen van burgerinitiatief
benoemd (tabel S1).
Tabel S1
Korte beschrijving van de typen groene zelf-governance
Doelen en gepercipieerde effecten
Zoals de naam al suggereert, richten groene burgerinitiatieven zich primair op groene doelen. Het
soort groen verschilt daarbij echter sterk. Vijfenzestig procent van de initiatieven richt zich op het
versterken van de ecologische waarde van groen, en draagt daarmee bij aan het omvormen van grijze
naar groene ruimte of het verbeteren van de ecologische kwaliteit van bestaand groen. Tien procent
richt zich exclusief op het nationaal natuurnetwerk. Maar niet alle burgerinitiatieven richten zich op
ecologisch waardevol geachte natuur. Een substantiële minderheid richt zich op meer sociale doelen,
De betekenis van groene burgerinitiatieven | 9