De betekenis van groene burgerinitiatieven

als twintig jaar geleden. Anderzijds horen we veel klachten over vergrijzing van de participanten van
reeds lang bestaande initiatieven en de moeite die het kost om voldoende (nieuwe) vrijwilligers te
vinden.
Continuïteit van initiatieven is een belangrijke voorwaarde voor substantiële verandering in dominante
natuurbeheerpraktijken. Het is daarbij overigens ook onvermijdelijk dat sommige minder succesvolle
initiatieven na enige tijd weer verdwijnen, bijvoorbeeld vanwege een gebrek aan mobilisatiekracht of
institutionaliseringskracht. Over het verdwijnen van initiatieven is echter nog vrijwel niets bekend.
Onze inventarisatie laat zien dat het waarborgen van financiering op de lange termijn voor veel
initiatieven een zorg is, waarbij teruglopende subsidie als belangrijke bedreiging voor de continuïteit
wordt gezien. Dit geldt niet alleen voor subsidies uit het groene domein, maar minstens even sterk
voor subsidies uit andere domeinen, zoals leefbaarheidsbudgetten. Daarnaast vormen ook
veranderende overheidsreguleringen en een gebrek aan succes van de initiatieven een bedreiging voor
de continuïteit. Spiegelbeeldig aan de zorgen over de continuïteit van groene burgerinitiatieven klagen
sommige initiatieven over een “onbetrouwbare” overheid, vooral als (afnemende) bron van
financiering maar soms ook als kadersteller voor bijvoorbeeld de Ecologische Hoofdstructuur c.q. het
Natuurnetwerk Nederland.
7.6 Monitoring en ander onderzoek naar groene
burgerinitiatieven
Een van de nevendoelen van dit onderzoek was om een eerste stap te zetten op weg naar het
monitoren van de betekenis van groene burgerinitiatieven. Alhoewel dit rapport in onze ogen
beschouwd kan worden als een voorzichtige nulmeting op diverse aspecten, zijn er ook nog diverse
knelpunten en dilemma’s die opgelost moeten worden voordat sprake kan zijn van een volwaardige
monitoring. We beginnen met de punten waarbij de huidige studie als nulmeting gezien kan worden.
Dynamiek en duurzaamheid van initiatieven
De huidige studie kan gezien worden als een nulmeting voor monitoring van de dynamiek en
duurzaamheid van initiatieven. Met name de vraag naar de continuïteit, in de zin van het langdurig de
verantwoordelijkheid nemen voor een stuk groen, is een belangrijk discussiepunt in het beleid richting
een groene participatiesamenleving. Door herhaalde metingen van een aantal van de initiatieven in de
huidige inventarisatie kan een redelijk betrouwbaar beeld gekregen worden over continuïteit,
dynamiek en interne groei van de initiatieven. Beleidsrelevante vragen hierbij zijn: hoeveel initiatieven
bestaan nog na een aantal jaar? Welke uitdagingen zijn ze daarbij tegengekomen, hoe hebben ze die
opgelost? En als ze opgehouden zijn om te bestaan, wat zijn daarvoor de redenen geweest? Welke rol
heeft het overheidsbeleid daarin gespeeld en zou aanvullend beleid de ontstane belemmeringen
hebben kunnen helpen wegnemen?
Doelen, activiteiten en typen
De huidige studie heeft inzicht opgeleverd in de doelen en activiteiten van burgerinitiatieven. Ondanks
dat de steekproef niet representatief is, is monitoring op de belangrijkste doelen en activiteiten ons
inziens wel degelijk mogelijk op basis van ons onderzoek. Dit kan deels plaatsvinden door naar de
afzonderlijke doelen en activiteiten te kijken en deels door de ontwikkelingen in de door ons
geconstrueerde typen te monitoren: zien we nieuwe typen ontstaan, oude typen verdwijnen of de
relatieve omvang van de typen verschuiven? Voor het monitoren van de typen burgerinitiatieven
hebben we onze indelingscriteria gestandaardiseerd en daarmee een soort flowchart ontwikkeld
waarmee toekomstige initiatieven kunnen worden ingedeeld conform de huidige indeling (zie
Mattijssen, 2016).
Omvang en betekenis van groene burgerinitiatieven
Op basis van de huidige inventarisatie hebben wij een inschatting van de belangrijkste effecten van
groene burgerinitiatieven gegeven. Deze effecten zijn echter gedaan op basis van websearch en
meestal slechts één aanvullend interview per initiatief. De validiteit is daarmee niet erg hoog. Dit
betekent dat monitoring van de effecten van groene burgerinitiatieven op basis van deze studie nog
90 | Wot-rapport 127