De betekenis van groene burgerinitiatieven

enigszins vergelijkbaar met het onder buurtgroen horende subtype buurttuinen. Wel hebben
soortentuinen een veel minder sterke gebruiksfunctie en zijn ecologische doelen (op het gebied van
soortbescherming) er over het algemeen primair. Sociaal-culturele doelstellingen zijn juist minder
sterk aanwezig dan bij buurttuinen, maar komen wel regelmatig voor.
5.2.4 Eigenaarschap
De Dommelbimd is een natuurgebied van 6,5 hectare, gelegen nabij het centrum van Boxtel. Dit gebied
komt halverwege 2013 in de openbare verkoop. Voor omwonenden is dat reden om in actie te komen: het
gebied valt buiten het NNN, en zij zijn bang dat het zijn functie verliest. De initiatiefnemers leggen contact
met Streekfonds Het Groene Woud en het Brabants Landschap en richten in April 2013 Stichting de
Dommelbimd op.
Namens de Stichting verwerft het Brabants Landschap eigendom over het gebied met geld dat zij hebben
voorgeschoten. Hierbij is afgesproken dat de Stichting de Dommelbimd dit bedrag (€ 295.000) voor 1
januari 2015, zonder rente, terugbetaalt aan het Brabants Landschap en vervolgens het eigendom
overneemt. Dit is inmiddels ook gelukt: begin 2015 heeft de Stichting de Dommelbimd ruim € 300.000
ingezameld, o.a. via sponsoring, subsidies en de verkoop van certificaten aan donateurs. Ze zijn inmiddels
al begonnen met een aantal beheersactiviteiten. Zo zijn er hoogstamfruitbomen in het gebied geplant.
Initiatieven gericht op eigenaarschap laten zich kenmerken doordat burgers een bepaalde mate van
formeel eigenaarschap over een bepaald gebied verwerven. Ook het tijdelijk in ‘eigendom’ nemen via
een formele adoptieovereenkomst of pachtovereenkomst kan gezien worden als een vorm van
eigenaarschap. In de beschrijving van dit ideaaltype richten wij ons echter uitsluitend op voorbeelden
waarin burgers (meestal in de vorm van een Stichting) formeel juridisch eigendom over groen
verkrijgen doordat zij de grond zelf aankopen. Met het aankopen van gronden verwerven zij een mate
van zeggenschap die hoger is dan bij andere voorbeelden van groene zelf-governance.
Eigenaarschap is niet volledig uitsluitend met andere ideaaltypen qua activiteiten en soort groen, maar
dus wel op het gebied van hulpbronnen. De bovenaan deze paragraaf beschreven Stichting de
Dommelbimd is een voorbeeld van groene zelf-governance waarbij natuur wordt aangekocht door
burgers. Een ander voorbeeld is Natuurproject Veldmaat, waarbij twee inwoners van Haaksbergen op
privétitel 1,7 hectare grond aankochten van een voormalige bomenkwekerij om deze te ontwikkelen
als natuur. Deze grond ligt direct naast een Natura 2000- en NNN-gebied. Opvallend is zeker dat er
ook natuur wordt aangekocht die binnen beschermde gebieden ligt. Dit geldt bijvoorbeeld ook bij
Stichting Landschap Ooijpolder-Groesbeek, die een kleine 25 hectare beschermde natuur beheert
waarvan zij 10 hectare in eigendom hebben.
Voorbeelden van eigenaarschap bevatten vaak een element van ‘Do-it yourself’. Het gaat om burgers
die zelf het heft in handen nemen en daarmee een bepaalde beslissingsbevoegdheid vergaren. Er is
daarbij altijd sprake van een fysieke doelstelling. Deze kan zowel op het gebied van ecologie, cultuurhistorie
of op het gebied van gebruik spelen, waarbij met name ecologie en in iets mindere mate
cultuurhistorie belangrijke thema’s zijn. Zo beoogt Stichting de Bovenlanden om in de omgeving van
Wilnis het veenweidelandschap met kenmerkende landschapselementen te beschermen en
aantrekkelijker te maken door cultuurhistorische elementen terug te brengen. Hiertoe hebben zij
onder andere een aantal gebieden aangekocht.
Het kan bij eigenaarschap gaan om het realiseren van nieuwe natuur, het verbeteren van bestaand
groen of het behouden van groen. Sociale doelen zijn beperkt, maar spelen soms op het gebied van
bewustwording. Oppervlakten zijn hierbij significant: in de verdiepende analyse van 1,7 tot boven de
20 hectare – hoewel het daarbij voorkomt dat er ook gronden van andere partijen in beheer zijn en de
oppervlakte in eigendom wat kleiner is.
De betekenis van groene burgerinitiatieven | 51